سبک‌شناسی اشعار فاطمی شاعران دهه 60

استاد راهنما: کهدویی محمدکاظم

نگارش: حیدری ورزنه صدیقه؛ دانشگاه یزد-. 1394.

چکیده

شعر فاطمی، یکی از انواع اشعار آیینی است که به شناساندن سیره حضرت فاطمه(س) و بیان حوادث زندگی ایشان می‌پردازد. شعر فاطمی هرچند در دوره‌های گذشته ادبیات فارسی نیز سروده می‌شده و شاعران متعهد با زبان شعر به انعکاس ویژگی‌های بارز زندگی حضرت فاطمه(س) می‌پرداخته‌اند؛ اما تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی چندان مورد توجه قرار نگرفته بود. با تغییر فضای سیاسی جامعه ایران در سالهای پایانی دهه پنجاه، فرهنگ اسلامی در همه عرصه‌ها و از جمله در ادبیات و شعر تأثیر گذاشت و در نتیجه شاعران انقلاب اسلامی با تکیه بر اندیشه‌های دینی خود به سرودن اشعار آیینی پرداختند. در سالهای دفاع مقدس نیز شاعران برجسته دهه 60 در کنار پرداختن به مضامین متناسب با روزهای جنگ و حماسه، نیم نگاهی به شعر آیینی و از انواع آن-شعر فاطمی- داشته‌اند. آنان با قرار گرفتن در این فضا، اشعاری با مضامین مدح و مرثیه و مولودیه در ارتباط با حضرت زهرا(س) می‌سرودند. به همین دلیل دهه 60 نقطه آغاز تقویت شعر دینی و شعر فاطمی در عصر جدید است. هر چند موضوعاتی مانند ستایش و مدح و مولودیه‌ها حجم زیادی از آثار این شاعران متعهد را به خود اختصاص داده؛ اما بیشتر حجم این اشعار را مرثیه‌ها در برگرفته‌اند. این افراط و تفریط‌ها تا اندازه قابل توجهی به شعر فاطمی آسیب وارد می‌کند. از این رو در این پایان‌نامه ضمن انجام بررسی‌های سبک‌شناسانه، این اشعار به بوته نقدکشیده و از منظر آسیب‌شناسی شعر مذهبی به آن پرداخته شد. از شاعران مطرح دهه 60 که به سرودن اشعار فاطمی پرداخته‌اند می‌توان به حبیب‌الله چایچیان، محمدعلی مردانی، احمد عزیزی، سپیده کاشانی، ژولیده نیشابوری، غلامرضا سازگار اشاره کرد. در این پژوهش تلاش شده است با جستجو در آثار منتشر شده شاعران مطرح دهه 60، شاعرانی که در زمینه شعر فاطمی به طبع‌آزمایی پرداخته‌اند، شناسایی و سپس ضمن معرفی آنان، اشعار فاطمی سروده شده آنان استخراج شود. سبک‌شناسی این اشعار در سه سطح فکری، ادبی و زبانی و مقایسه این اشعار با اشعار فاطمی ادوار گذشته فارسی از دیگر اهداف این پژوهش بوده است.

کلیدواژه ها: سبک شناسی،شعرفاطمی،سازگار،ادبیات دینی

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی