«پرورش و تربیت فرزندان ایران» مجموعه‌ی هفده گفتار برگزیده از مجله‌ی آموزش و پرورش به قلم ادیبان و دانشمندان معاصر ایرانی درباره‌ی تعلیم و تربیت است که به کوشش و گزینش مهران افشاری فراهم آمده است.
در مجموعه‌ی حاضر گفتارهای زیر را می‌توان خواند: «مقام و سهم معلم در ساخت جامعه‌ی ایران» و «آموزش و پرورش و علوم اجتماعی» به قلم علی‌محمد کاردان؛ «معلم خوب» و «چرا نتیجه‌ی امتحانات خوب نیست» نوشته‌ی احمد آرام؛ «تربیت معلم» از احمد بیرشک؛ «سرگرمی‌های سالم برای تابستان» نوشته‌ی توران میرهادی؛ «آموزش زبان فارسی و هدف تربیتی آن»، «چگونگی درست گذراندن ساعات بیکاری» و «خصوصیت‌های نمو دانش‌آموز در مرحله‌ی نوجوانی بلوغ» به قلم محمد پروین گنابادی؛ «چون‌که با کودک سروکارت فتاد» و «پیوستگی خانوادگی» نوشته‌ی حبیب یغمایی؛ «تعلیمات ابتدایی» و «تقلید و ابتکار» از محمدعلی فروغی؛ «تدریس تاریخ» از غلامرضا رشید یاسمی؛ «اهمیت و لزوم روان‌شناسی برای آموزگار» و «عالم بچگی» نوشته‌ی محمدباقر هوشیار.
مهران افشاری در مقدمه‌ی مجموعه می‌نویسد: چرا بسیاری از فرزندان ما در زندگی شخصی نظم و انضباط ندارند؟ چرا بسیاری از کارمندان و کارگران در انجام دادن کارهایشان بی‌دقت و سهل‌انگارند؟ چرا بسیاری از فارغ‌التحصیلان مدرسه‌ها و حتی دانشگاه‌های ما کارآیی بایسته را ندارند تا شغل و پیشه‌ای مناسب با تحصیلات خود داشته باشند؟ چرا خیلی از مردم ما نسبت به جامعه‌ی خود بی‌اعتنا هستند؟ پاسخ این پرسش‌ها و علت ده‌ها معضل اجتماعی و مشکلات رفتاری و عدم فرهنگ در جامعه، به تربیت ربط دارد. اما چه کسی مردم را باید تربیت کند؟
افشاری در ادامه با اشاره به اینکه در جوامع امروزی سه بخش عهده‌دار تربیت هستند تاکید می‌کند: نخستین نهاد تربیتی برای هر کس خانواده است. مادران و پدران موظف‌اند که بدیهیات زندگی را به کودک بیاموزند... بخشی از تربیت عمومی جامعه هم بر عهده‌ی رسانه‌های همگانی و وسایل ارتباطات جمعی، ازجمله رادیو، تلویزیون، سینما، تئاتر، مطبوعات و در سالیان اخیر شبکه‌های مجازی است. اما مهم‌ترین نهاد تربیتی در هر کشوری نهاد آموزش و پرورش است؛ زیرا بهترین و مناسب‌ترین سال‌های یادگیری انسان‌ها، یعنی دوران کودکی و نوجوانی آنان در حین تحصیل در مدرسه (دبستان و دبیرستان) سپری می‌شود. اگر جامعه‌ای دچار انحطاط اخلاقی باشد، تقصیر از دستگاه آموزش و پرورش آن است و اگر به مکارم اخلاقی آراسته باشد، نتیجه‌ی کوشش‌های نهاد آموزش و پرورش در آن جامعه است. تربیت یعنی ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار و عادت‌های آدمیان.
اما گفتارهای این کتاب از کجا گردآمده‌اند؟ از مجله‌ی آموزش و پرورش که از ۱۳۱۷ تا ۱۳۵۹ منتشر شده است.
گردآورنده در معرفی مجله می‌نویسد: از همان سال‌های آغازین رواج مدرسه‌های نوین که جایگزین مکتب‌ها برای تعلیم و تربیت نوباوگان ایرانی شده بودند، اندیشه درباره‌ی روش‌های تربیتی در کنار روش‌های جدید تدریس در میان معلمان ایران بیش وکم مطرح بود تا آنکه در ۱۲۹۸ ش نصیرالدوله، وزیر معارف وقت، باعث شد مجله‌ای به نام اصول تعلیمات برای تربیت جامعه و ترویج فرهنگ منتشر شود. این مجله بعدها از ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۶ ش به مدیریت علی‌اصغر حکمت به نام تعلیم و تربیت منتشر شد و سپس از ۱۳۱۷ تا ۱۳۵۹ با عنوان آموزش و پرورش به چاپ رسید... کتاب حاضر مجموعه‌ی هفده گفتار برگزیده از میان مقاله‌هایی است که در طی سالیان دراز در مجله‌ی آموزش و پرورش منتشر شده است. گفتارها درباره‌ی وظایف و نیازهای آموزش و پرورش و خاصه امر بسیار مهم و اساسی تربیت دانش‌آموزان این کشور است... گفتارها با دقت بسیار از مطالعه‌ی عناوین مقاله‌های نزدیک به شصت سال انتشار مجله‌ی آموزش و پرورش برگزیده شده است. ترتیب گفتارها در این کتاب از گفتارهای متاخرتر به سمت گفتارهای قدیمی‌تر، بر اساس سال انتشار آنهاست و اگر از نویسنده‌ای بیش از یک گفتار درج شده، سال انتشار گفتار اول معیار چینش بوده است.
علی‌محمد کاردان، استاد رشته‌ی علوم تربیتی و رئیس دانشکده‌ی علوم تربیتی دانشگاه تهران از ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ در گفتارش با تیتر «مقام و سهم معلم در ساخت جامعه‌ی ایران» که در مهر ۱۳۵۶ منتشر شده، به مساله و تاثیر ورود تلویزیون به خانه‌ها پرداخته، می‌نویسد: «از معلم امروز می‌خواهیم کارهایی را که خانواده‌ی سابق انجام می‌داد انجام بدهد. نقش او پیچیده‌تر شده است. معلم باید مواظب یک رقیب دیگر هم باشد، و آن این است که افراد خانواده، نه تنها شاغل و مشغولند، بلکه در ساعاتی هم که با هم زندگی می‌کنند با هم نیستند. چشم‌ها به تلویزیون دوخته شده است، افراد خانواده با هم حرف نمی‌زنند یا در آینده اصلا حرف نخواهند زد. وقتی که چشم‌ها به فیلم دلخواه دوخته شده است، اگر جریانی هم در خانه بگذرد، محسوس نیست. اگر هم مساله‌ای ایجاد بشود، به فرض بچه‌ای توی محیط شلوغ بکند، عصبانی می‌شوند: ساکت باشید، داریم فیلم تماشا می‌کنیم.»
این نگرانی را مقایسه کنیم با وضعیت امروز که علاوه بر تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی هم افراد ساکن در یک محیط را از هم دورتر و سکوتی هرچه بیشتر در میان انسان‌ها برقرار کرده است.
این کتاب را نشر جهان کتاب در ۱۷۴ صفحه و به قیمت ۲۲هزار تومان منتشر کرده است.
