کشف لایه های فرهنگی یک جامعه با مطالعه اسناد تاریخی

درباره ي ارزش وجودي اسناد مکتوب و در مقام مقايسه آنها با اقسام ديگر منابع بايد گفت اين اسناد وسيله مناسبي براي درک تاريخ و شناخت تحولات اجتماعي ، اقتصادي، سياسي، اداري و فرهنگي و نظامي يک جامعه به شمار می روند که چون براي حفظ روابط جامعه با دستگاه هاي اداري حاکم تهيه و تنظيم شده است، در کنار بیان فرایند رفتارهای حکومت ها، زندگی روزمره مردم جامعه را نیز به تصویر می کشد.
الهه محبوب، رئیس اداره اسناد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با توجه به اهمیت اسناد در پژوهش های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی با تاکید بر فرآیند آرشیو به تشریح عملکرد این سازمان در نگهداری از این میراث فرهنگی می پردازد.

آرشیوها؛ خزانه دار تاریخ
وی در خصوص اهمیت نگهداری اسناد تاریخی گفت: نگهداری اسناد تنها اختصاص به گذشته ندارد و حال و آینده را در بر می گیرد. آرشیوها نه تنها باید به حفظ اسناد تاریخی بپردازند بلکه برای اسنادی که در زمان حال تولید می شود و یا بسترهای اطلاعاتی که در آینده ایجاد خواهد شد برنامه ریزی مناسب داشته و نسبت به حفظ اطلاعات آن اطلاع رسانی کنند.
محبوب، با توجه به توسعه جوامع و ایجاد اسناد الکترونیکی، به شیوه های جدیدی در آرشیو اسناد اشاره کرد و اظهار داشت: در گذشته اگر مکاتبات انسان ها بر روی کاغذ شکل می گرفت امروزه بیشتر این مکاتبات در محیط الکترونیک صورت می گیرد. بنابراین حفظ و ذخیره سازی اسناد الکترونیک نیز از برنامه های آرشیوها محسوب می گردد که در این خصوص اداره اسناد آستان قدس رضوی برنامه ریزی مدونی را انجام داده است.

سند آرشیوی 800 ساله در مرکز اسناد
وی به وجود قدیمی ترین سند آرشیوی ایران در مرکز اسناد آستان قدس رضوی اشاره کرد که قدمتی بالغ بر 800 سال داشته و در سده ششم هجری نگاشته شده است.
محبوب به اسناد ارزشمند دیگری در این آرشیو از دوره صفویه تا عصر حاضر اشاره کرد که شیوه اداره حرم مطهر را نشان داده و زندگی روزانه زوار و مجاورین را به تصویر می کشد.

آنچه در این آرشیو نگهداری می شود
رئیس اداره اسناد آستان قدس رضوی به معرفی بخشی از مجموعه های غنی اسنادی و تاریخی موجود در آرشیو این مجموعه پرداخت و گفت: غیر از مجموعه تشکیلات اداری آستان قدس رضوی، در سال های اخیر، اسناد زیادی به صورت اهدایی و خریداری جذب این مرکز شده و در حال حاضر بیش از پانصد هزار برگ سند اهدایی دراین مجموعه موجود است که اطلاعات تاریخی، اجتماعی و فرهنکی و اقتصادی را از سراسر ایران نشان می دهد.
محبوب همچنین به وجود بیش از دویست هزار قطعه عکس آنالوگ و دیجیتال در این مرکز اشاره کرد و هزاران نوار ویدیویی و صوتی و تصویری وسایر منابع دیداری و شنیداری را بخش دیگری از داشته های این آرشیو توصیف کرد.

فهرست نویسی اسناد
الهه محبوب به فهرست نویسی اسناد به عنوان مرحله ای دیگر یاد کرد که در کنار تسهیل یافتن اسناد در حفظ و ساماندهی آن جایگاه ویژه ای دارد.
وی در این خصوص به برخی از فعالیت های انجام شده اشاره کرد و گفت: تا کنون بیش از پنجاه هزار برگ سند کتابخانه وزیری یزد در این مرکز فهرست نویسی و ساماندهی شد و به کتابخانه وزیری منتقل کرد و در حال حاضر مخزن اسناد کتابخانه وزیری گنجینه ای ارزشمند از اسناد مکتوب و غیر مکتوب از شهر یزد را نگهداری و در اختیار محققان قرار می دهد.
هم چنین حدود 18 هزار برگ سند از اسناد کتابخانه امام رضا شهرستان سوق توسط این مرکز فهرست نویسی و ساماندهی  و به کتابخانه مزبور منتقل شد.
محبوب، فهرست نویسی اسناد کتابخانه آیت الله حکیم که طی سال گذشته صورت گرفته را دستاوردی دیگر در این زمینه عنوان کرد.

بقای جامعه در گرو هویت آن است
وی ابزار امیدواری کرد که با حفظ و نگهداری اسناد اعم از نامه های اداری، قباله نامه های ازدواج، کارنامه تحصیلی، قبوض مالی، اسنادخرید و فروش، نامه های دوستانه،  عکس های خانوادگی، فیلم ها وصداهای قدیمی و هزاران منبع اطلاعاتی برای همه امری مهم تلقی شود زیرا تمامی اینها هویت دیروز، امروز و آینده ما را تشکیل خواهد داد و جامعه بدون هویت، نمی تواند ادامه پیدا کند.