کتاب «سفر مأمور 2519» علیرضا مهرداد در ترازوی نقد

شصت‌ودومین نشست ادبی شمس با محوریت خاطره‌نوشت‌ها و دفاع مقدس، به نقد و بررسی کتاب «سفر مأمور 2519» اثر سیدعلیرضا مهرداد پرداخت.
به گزارش گنجینۀ رضوی، شصت‌ودومین دورهمی ادبی شمس، با نقد و بررسی کتاب «سفر مأمور 2519» با حضور نویسندۀ اثر، منتقدین و صاحب‌نظران، نویسندگان مشهدی و عموم علاقه‌مندان در محل کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد.
در ابتدا نویسندۀ اثر با بیان این‌که متولد 1345 فردوس هستم و 30 سال است که می‌نویسم، گفت: «سفر مأمور 2519» روایت داستانی از زندگی شهید علیرضا عربی است که پس از پیروزی انقلاب به جبهۀ حق علیه باطل رفت و با توجه به خلوص، تقوا و شجاعتش، فرماندهی خط «ابوشهاب»، فرماندگی گردان «نازعات» از تیپ 21 امام رضا(ع) را عهده‌دار شد و این کتاب در 25 بخش از زبان راویان، به جزئیات شخصیت این شهید والامقام در مراحل مختلف جبهه و زندگی پرداخته است.
در ادامه، مدیر اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی توضیح داد: کتاب‌هایی که در حوزۀ تاریخ جنگ در سال‌های اخیر نوشته شده، از سه نوع روایت خارج نیست که شامل تاریخی، داستانی و داستانی_تاریخی است و باید ابتدا معلوم کرد که این اثر در کدام گونه می‌گنجد.
دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی افزود: نوشتن از زندگی شهدا از زبان راویان، وقتی خود شهید در قید حیات نیست، بسیار کار دشواریست؛ چرا که معمولاً مصاحبه‌ها به دلیل حساسیت‌های عاطفی نسبت به فرد، منتج به نتایج درستی نمی‌شود، اطلاعات دقیق نیست و نگرش‌های احساسی در آن دخیل است و این سختی کار نویسنده را دوچندان می‌کند که بخواهد اطلاعات مستند را از آن میان استخراج کند.
سپس، کارشناس پژوهش اسناد آستان قدس رضوی به بررسی ابعاد دیگری از این اثر پرداخت و گفت: عناصر داستانی شامل حادثه، شخصیت، زمان و مکان است که دو مورد اول در این کتاب وجود دارد اما عنصر مکان در آن کم‌رنگ است. شکوه‌السادات سمیعی افزود: سادگی و روانی زبان و لحن نویسنده از نکات مثبت اثر است که آن را جذّاب و دارای کشش کرده است. همچنین پیداست که نویسنده تسلط کافی به موضوع داشته و در این زمینه، یا خود صاحب‌نظر است یا از نظرات اهل فن بهره جسته است.
وی دیگر نکات مثبت این اثر را ذکر کرد و ادامه داد: طرح داستان خوب شکل گرفته؛ نویسنده تعریف درستی از درک و فهم مخاطب داشته و دچار کلیشه و تکرار نشده؛ داستان طبیعی و معقول است؛ شخصیت‌پردازی کامل انجام شده و نویسنده با استفاده از تکنیک گفتگو، ارتباطات افراد را روشن کرده و تعمیق بخشیده است.
سمیعی نقدهای وارد به اثر را در دو شاخۀ محتوایی و صوری دانست و گفت: کتاب فاقد پیش‌گفتار و مقدمه است و خواننده را ناگهان به عمق ماجرا پرتاب می‌کند؛ فونت آثار داستانی در آن رعایت نشده؛ مکرّر غلط املایی دارد و به‌طور کلی اصول ویرایش در آن رعایت نشده است.
در ادامه، دیگر منتقد و نویسندۀ مشهدی با تأکید بر این‌که در ادبیات جنگ باید از نگاه مطلق‌گرایانه پرهیز کرد و منصفانه روایت کرد گفت: باید هر مخاطب عام که با هر نوع تفکری کتاب را باز می‌کند بداند که قهرمانان جنگ افرادی عادی با نقاط مثبت و منفی بودند و در جنگ ساخته شدند؛ نه این‌که از ابتدا قدّیس بودند.
علی براتی گجوان با بیان این‌که خاطره یک مادۀ اصلی دارد و آن زبان است نه زمان اضافه کرد: بیشتر کسانی که پی خاطرات جنگ می‌روند، زمان برایشان مهم‌تر از زبان است و برای همین در قدم‌های اول بازنده می‌شوند. وی در این باره توضیح داد: کتاب به‌قدری بیان روان و جذابی دارد که خواننده را تاپایان با خود همراه می‌کند اما از نقاط ضعف مهم آن این است که همۀ راویانش به یک شکل صحبت می‌کنند.
در پایان نویسندۀ اثر در پاسخ به گفته‌های صاحب‌نظران تصریح کرد: آنچه مطرح شد، عمدتاً مطالب علمی و دقیقی بود که به تجارب من افزود و اگر بار دیگر بخواهم این کتاب را چاپ کنم، حتماً از این مطالب استفاده می‌کنم اما برخی نقدها را قبول ندارم؛ چون بعضی مسائل مربوط به سلیقۀ شخصی هر نویسنده است و برخی نقدها به این دلیل وارد شد که کتاب با دقت خوانده نشده است.