کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی میزبان جغرافی‌دانان کشور شد
نخستین همایش ملی تخصصی جغرافیا پژوهش در کشور، با حضور پرشور جغرافی‌دانان در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد.
به گزارش گنجینۀ رضوی، نخستین همایش ملی تخصصیِ جغرافیا‌پژوهش در کشور، با سخنرانی دو تن از اساتید برجستۀ علم جغرافیا و با حضور جمع کثیری از جغرافی‌دانان کشور در تالار قدس کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد. پروفسور بهلول علیجانی، استاد آب‌وهواشناسی دانشگاه خوارزمی تهران و دکتر حسین حاتمی‌نژاد، استاد جغرافیای شهری دانشگاه تهران سخنرانان ویژۀ این مراسم بودند.
نگرش سیستمی؛ راه حل مشکل آلودگی هوا
علیجانی در این نشست با بیان اینکه انسان امروزی با دو بحران مواجه است، اظهار داشت: اصراف و تغییر اقلیم دو بحرانی هستند که امروزه با آنها روبرو هستیم. وی افزود: گرمایش زمین و تغییر اقلیم یک مخاطرۀ جهانی است اما راه حل‌های آن محلی است چراکه تغییر اقلیم نتیجۀ فعالیت‌های انسانی است. علیجانی خاطرنشان کرد: اگر ما بتوانیم به انسانِ فزون‌طلب آموزش دهیم که به جای منافع کوتاه‌مدت، منافع بلندمدت را ببیند و امانت نسل‌های بعد را حفظ کند، بحران‌هایی که امروز با آنها مواجه هستیم حل می‌شود.
این استاد دانشگاه خوارزمی در ارتباط با مشکل آلودگی هوا گفت: آلودگی هوا زمانی حل می‌شود که ما نگرش سیستمی داشته باشیم. وی افزود: جغرافی‌دانان می‌توانند بحران‌های کشور را حل کنند اما به شرطی که به دانش عمیق برسند؛ فلسفۀ بنیادین یعنی فلسفۀ پراکنده محور را قبول کنند؛ به دانش خودشان اعتماد داشته باشند و به تحقیقات خوشه‌ای و گروهی رو آورند. وی با اشاره به سیلاب‌های سال گذشته و ناتوانی جغرافی‌دانان در تصمیم‌گیری برای باز کردن یا نکردن سدها تأکید کرد: این به دلیل نبود اعتماد و ایمان به دانش است.
آستان قدس رضوی پیشرو در نشر آثار جغرافیایی
دکتر حسین حاتمی‌نژاد یکی دیگر از سخنرانان این همایش بود. وی با بیان اینکه جغرافی‌دانان باید تحولات اجتماعی را رصد کنند و وقایع را پیش‌بینی کنند، اظهار داشت: جغرافیای شهری وظیفه‌اش تأسیس کلینیک شهری است. ما باید پیش از آنکه چیزی را به اجبار به مردم تحمیل کنیم، مسائل را ریشه‌یابی، تحلیل و پیش‌بینی کنیم. این استاد دانشگاه تهران، به سیر تحول اندیشه در جغرافیای شهری ایران پرداخت و گفت: تا پیش از انقلاب بیشتر به جغرافیای توصیفی توجه می‌شد اما بعد از انقلاب با افزایش تعداد مقالات و کیفیت آنها، مجلات علمی‌پژوهشی و کتاب‌ها جنبۀ سیستمی و تحلیلی افزایش یافت. وی افزود: آن زمان بیشترین کتاب‌ها را دانشگاه مشهد چاپ می‌کرد اما پس از انقلاب، آستان قدس رضوی و بنیاد پژوهش‌های اسلامی با انتشار آثار گسترده و ارزشمند باعث شد مشهد جایگاه مهمی را در گسترش جغرافیا به دست بیاورد.
هویت شهری مشهد؛ گمشدۀ بافت شهری اطراف حرم
حاتمی‌نژاد با انتقاد از بافت شهری اطراف حرم مطهر این امر را ناشی از علم نداشتن به جغرافیای تاریخی شهر مشهد دانست و تصریح کرد: اگر بفهمیم اصل وجودی مشهد و هویت شهری آن وابسته به امام‌رضا(ع) است، اجازه نمی‌دهیم اطراف حرم ساختمان‌های بلند و مراکز سرمایه‌داری بنا شود.
کتابخانۀ تخصصی جغرافیای آستان قدس رضوی؛ نخستین در کشور
همچنین دکتر محمدهادی زاهدی، رئیس اندیشگاه رضوی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در ابتدای این مراسم، به ارائۀ سخنرانی پرداخت. وی با معرفی کتابخانۀ تخصصی جغرافیای آستان قدس رضوی به عنوان اولین کتابخانۀ تخصصی جغرافیا در کشور اظهار داشت: کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی به منظور تخصصی‌سازی حوزه‌های دانش دست به ایجاد کتابخانه‌های تخصصی زد که کتابخانۀ تخصصی جغرافیا در همین راستا در سال 1380 ایجاد شد.
وی تصریح کرد: این کتابخانه افزون بر 10هزار کتاب، نقشه، اطلس، آمارنامه، پایان‌نامه و لوح فشرده در اختیار دارد. وی همچنین با اشاره به قدمت هزار سالۀ کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی از گنجینۀ نسخ خطی این کتابخانه سخن گفت و بیان کرد: در این گنجینه تعداد قابل توجهی نسخۀ خطی ارزشمند در حوزۀ جغرافیا نگهداری می‌شود که «المسالک والممالک» اسطخری، «رحله» ابن بطوطه، «رحله» ابن فضلان و «معجم البلدان» یاقوت حموی تنها بخشی از این منابع است.
رونمایی از آخرین تألیف دکتر علیجانی با عنوان «روش‌شناسی کمی در جغرافیا» و همچنین رونمایی از نقشه‌های توپوگرافی 1:25هزارم خراسان رضوی که اولین بار در ایران توسط کتابخانه آستان قدس خریداری شده است، آخرین بخش از این مراسم بود. همچنین در حاشیۀ این مراسم نمایشگاهی از نخستین کتب درسی چاپ سربی، کتب نفیس جغرافیایی و علوم وابسته، اطلس و نقشه‌های موجود در کتابخانۀ تخصصی جغرافیای آستان قدس رضوی برپا شد.
گفتنی است این مراسم به همت و همکاری مشترک کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، کتابخانه تخصصی جغرافیای آستان قدس، اداره کل آموزش‌وپرورش خراسان رضوی، شهرداری مشهد و انجمن علمی‌آموزشی معلمان جغرافیای خراسان رضوی برگزار شد.