3شهریور/ اشغال ایران توسط متفقین و فرار رضا خان( 1320ش)
علاوه بر این، در سال 1942 که عملیات جنگی در آفریقای شمالی شدت یافت و ارتش‌های متفقین برای تصرف شمال آفریقا نبرد را آغاز کردند، نفت ایران عامل مهمی در پیشرفت آنها بود.
در صورتی که نفت ایران از تسلط دولت انگلستان خارج می‌شد، آغاز و یا ادامه عملیات نظامی قوای محور در خاورمیانه برای ارتش انگلیس غیر ممکن می‌شد، زیرا تمامی نیروی دریایی انگلستان در اقیانوس هند و خلیج فارس و تمامی کشتی‌های تجاری انگلستان در قسمت جنوبی کانال سوئز به طور کامل متکی به نفت ایران بودند.
رضا شاه توانایی تجزیه و تحلیل پیچیدگی‌های سیاسی و اقتصادی را نداشت و آن قدر سردرگم ماند تا مبهوت، نظاره‌گر ورود نیروهای بیگانه به کشورش باشد؛ و بالاخره زمان حمله فرا رسید. بعد از ظهر روز اول شهریور( سر ریدر بولارد) دستور یافت که یادداشت اعلان دخالت نظامی بریتانیا را صبح روز سوم شهریور به دولت ایران تسلیم دارد. در نیمه شب سوم شهریور یک ستون از قوای مختلط انگلیسی و هندی از بصره عزیمت نمود و در نهایت سکوت و آرامش از اروندرود گذشت و سحرگاه در ساحل ایران پیاده شد و خرمشهر و آبادان را مورد حمله قرار داد. در همان حال ناوگان جنگی انگلیس تحت فرماندهی دریادار( رمزی گراهام) ناوهای ایرانی را غرق کرد یا از کار انداخت.
جنگ و گریز نیروی دریایی ایران با قوای مهاجم تا ظهر بیشتر طول نکشید. در این زد و خورد بیش از 50 سرباز و درجه‌دار ایرانی و 7 افسر نیروی دریایی شهید شدند.
نیروهای نظامی شوروی نیز روز سوم شهریور به شهرهای ارومیه، اردبیل و تبریز و روز چهارم به گرگان حمله‌ور شدند و از راه آبی بندر پهلوی( انزلی) را به تصرف خود درآوردند. هواپیماهای این کشور قبل از ورود نیروهای خود شهرها را بمباران می‌کردند تا مردم را به وحشت بیندازند و هنگام ورود به شهرها با مقاومتی روبه‌رو نشوند. شهر تبریز همان روز اول، سه بار بمباران شد. در نهایت رضا شاه که خسته و ضعیف شده بود، مجبور به استعفا و کناره‌گیری از قدرت شد.
منبع: رضا شاه "از الشتر تا الاشت" نياي لر رضاشاه/ پژوهش و تاليف کيوان پهلوان.- تهران: آرون، ۱۳۸۳.