کتب کهن از امام محمد باقر(ع) در گنجینۀ رضوی

به گزارش گنجینۀ ‌رضوی، مسئول امور مخازن نسخ خطی و چاپ سنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اعلام کرد: مجموعۀ نفیسی شامل بیش از یک هزار و 500 نسخۀ خطی و چاپ سنگي با موضوع امام محمد باقر(ع) و به طور کلی دربارۀ چهارده معصوم علیهم‌السلام در گنجينۀ خطي کتابخانۀ مرکزي آستان‌قدس‌رضوي نگهداري مي‌شود.
سیدمحمدرضا فاضل هاشمی ابتدا به نسخه‌ای خطی با عنوان «مناظرۀ امام باقر(ع) با حجاج» اشاره و تصریح کرد: این نسخه که پاسخ‌های امام به جروی هروی و حجاج‌بن یوسف ثقفی است، در محرم‌الحرام سال 1268 قمری به قلم عبدالجواد‌بن مؤمن اردبیلی در کربلای معلّی به خط نسخ 15 سطری بر کاغذ نخودی کتابت شده، عناوین آن به شنگرف و دارای جلد تیماج است که سیدمحمدباقر سبزواری در 1405 قمری این نسخه را وقف کتابخانۀ امام رضا(ع) کرده است.
وی ادامه داد: نسخۀ دیگر با نام «حدیث مناظرۀ حضرت باقر(ع)» به خط نسخ 17سطری بر کاغذ نخودی کتابت شده و وقفی موسی گیلانی است.
فاضل هاشمی بیان کرد: نسخه‌هایی از شرح دعای سحر روایت‌شده از حضرت ثامن الحجج علی‌بن موسی‌الرضا(ع) که ایشان از حضرت امام محمدباقر(ع) نقل کرده و نسخه‌هایی متعدد از زیارت عاشورا که از امام باقر(ع) روایت شده است، به خط مشاهیر خوشنویسان و با آرایه‌های هنری زیبا، در گنجینه موجود است.
وی به نسخه‌ای به زبان فارسی با عنوان «هدیه‌ القاصر من احوالات امام باقر(ع)» اشاره کرد و گفت: این نسخه در سال 1287 ه.ق به قلم محمدتقی‌بن ابی‌الحسن یزدی به خط نسخ و نستعلیق 17 سطری کتابت شده، دارای جلد تیماج مشکی است و اهدایی حسین‌علی فرهنگی در بهمن 1388 است.
وی از نسخه‌ای با نام «عوالم العلوم و المعارف و الأحوال از سیرۀ فاطمۀ زهرا(س) تا امام محمدباقر(ع)» که «عوالم العلوم والمعارف» یا «جامع‌العلوم والمعارف» نیز نامیده می‌شود، یاد کرد و افزود: این نسخه را عبدالله‌بن نورالله بحرانی در سال 1058 ه.ق تألیف کرده و کتابت آن به خط نسخِ غلامحسین‌بن محمدابراهیم محمدآبادی در سال 1238ه.ق انجام شده است.
فاضل هاشمی در این باره اضافه کرد: این نسخه، در حالات حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، علی‌بن الحسین(ع) و امام محمدباقر(ع) است که تصحیح و مقابله نیز شده است.
وی به نسخه‌‌ای از کتب چاپ سنگی اشاره کرد و گفت: «تذکرۀ حضرت سلطان‌علی‌بن امام محمدباقر(ع) و هلال‌بن علی(ع) با قسمتی از فضایل سادات آل محمد علیهم‌السلام، به زبان فارسی به‌دست عزیزالله امامت کاشانی تألیف و وقف کتابخانۀ ‌رضوی شده و چاپ آن، در سال 1384 ه.ق در تهران انجام شده است.
فاضل هاشمی در پایان از نسخه‌هایی نام برد که به طور کلی به اقوال و احوال اهل بیت و چهارده معصوم علیهم‌السلام از جمله امام محمدباقر(ع) پرداخته است. وی خاطرنشان کرد: کشف‌الغمه فی معرفه‌الأئمه، اعتقادات شیخ صدوق، احتجاج شیخ طبرسی، خرایج والجرایح، الدمعه‌الساکبه، فصول الهمه، مشارق انوار‌الیقین، کفایه‌الأثر، جلاء‌العیون، طوفان‌البکاء، مطالب‌السوول فی مناقب آل‌الرسول، ناسخ‌‌التواریخ، عذاب‌النواصب علی الجاحد و الناصب، تهذیب‌الأحکام، تذکره‌الخواص، بهجه‌المباهج، المناقب، الصافی، التتمه فی تواریخ‌الأئمه، اربعین و... از جمله این‌ کتب است که نسخه‌های متعددی از آن‌ها در گنجینۀ کتب خطی کتابخانۀ مرکزی آستان‌قدس‌رضوی نگهداری می‌شود که قدمت برخی نسخه‌ها به قرن هفتم می‌رسد.