نسخ خطی شمس و مولانا در گنجینه رضوی

به گزارش گنجینۀ ‌رضوی، مسئول امور مخازن نسخ خطی و چاپ‌سنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از وجود بیش از 450 نسخه خطی و چاپ‌سنگی از جلال‌الدین محمد بلخی ملقب به مولوی و همچنین نُسخی ازشمس تبریزی در این مرکز خبر داد. سیدمحمدرضا فاضل هاشمی با بیان اینکه بیش از 200 نسخه از این مجموعه به «مثنوی معنوی» مولانا و منتخب مثنوی« لب لباب مثنوی» اختصاص دارد، به يکي از نفيس‌ترين آن‌ها اشاره کرد و گفت: این نسخه از مثنوی معنوی به شماره ثبت م‏‎۴۹۳۲ در سال ‎۸۴۸ قمری به خط نستعلیق 23سطری در 307 برگ کتابت شده و ميرزا رضاخان نائيني آن را وقف آستان رضوی کرده است.
وی به نسخه‌ای دیگر از نفایس مثنوی معنوی اشاره کرد و گفت: این نسخه به دست حمدالله‌بن‌نظام لباساني در سال 887 قمری به خط نسخ 17سطری در 289 برگ کتابت شده است. فاضل هاشمی افزود: بر اساس یادداشت‌های درون اثر، این نسخه که با شمارۀ م‏‎۱۲۳۹۰/۰۱ ثبت شده، پیش‌تر در مالکيت مطهر علي‌شاه بوده است و وقف‌نامه آن در بين دفتر اول و دوم موجود است.
وی به معرفی یکی دیگر از نفایس خطی مثنوی معنوی پرداخت و بیان کرد: اين نسخه بين سال‌هاي 82-1280 قمري کتابت شده و تذهيب فوق‌العاده پُرکار و ظريف دورۀ قاجار که در ابتداي دفاتر شش‌گانه ديده مي‌شود، از امتیازات آن است. فاضل هاشمی ادامه داد: این نسخه در 604 صفحه و به خط نستعليق خوش 25سطری است که تذهيب و نقاشي هنرمند معاصر، عيسي آلفته، با طرح‌ و نقش‌هاي مختلف از گل‌هاي بنفشه و نرگس و زنبق و سنبل و گل محمدي بر نفاست آن افزوده است.
این نسخه‌شناس در ادامه به «ديوان شمس» يا «ديوان کبير» شامل غزليات، رباعيات و ترجيع‌بند‌هاي مولانا اشاره کرد و افزود: نسخه‌هاي بسياري از این اثر در گنجينه موجود است که دو نمونه از نفيس‌ترين آن‌ها، ديوان شمس به کتابت سال 1058 قمري اهدايي سيدجلال‌الدين تهراني و ديگري منتخب ديوان به کتابت قرن يازدهم است.
فاضل هاشمی افزود: نسخه‌اي از ديوان شمس به خط محمدابراهيم استرآبادي که در قرن سيزدهم کتابت شده از ديگر آثار ارزشمند اين گنجينه است.
وي همچنین از مثنوي عرفاني «مرغوب القلوب» به قلم شمس تبريزي ياد کرد و اظهار داشت: این اثر کتابي عاشقانه است که در 10 فصل، برخي آيات و روايات و گفته‌هاي کوتاه عرفا را در موضوع تهذيب نفس، سير و سلوک و اخلاق پسنديده به نظم کشيده است.
فاضل هاشمی در این ارتباط تصریح کرد: از این اثر نسخه‌های مختلفی در مرکز مخطوطات موجود است که نسخه‌ کتابت شده در سال 1067 قمري توسط علي‌بن‌موسي‌ابراهيم و نسخه قرن دوازدهم به خط محمدفاضل عشقي لاهوري از نفایس آن است.
گفتني است ملاقات جلال‌الدين محمد بلخي مشهور به مولوي، شاعر بزرگ قرن هفتم، با شمس تبريزي در سال 642 هجري قمري انقلابي در وي پديد آورد که موجب ترک مسند تدريس و فتوا از سوی او و پرداختن به مراقبت و تهذیب نفس شد. در تقویم رسمی کشور، هفتم مهرماه، روز بزرگداشت شمس تبریزی و هشتم مهرماه، روز بزرگداشت مولوی نام‌گذاری شده است.