رونمایی از اسناد مشاغل یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام
به گزارش گنجینه رضوی، به مناسبت هفتۀ کتاب، کتابخوانی و کتابدار، اسناد کهن مشاغل کتابخانه مربوط به کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام و تنها اسناد کهن کتابخانه‌ای در ایران در قالب شصت‌وچهارمین سه‌شنبۀ فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به صورت ویدیوکنفرانسی رونمایی شد. دبیر سه‌شنبه‌های فرهنگی سازمان در این خصوص اظهار داشت: به دلیل شیوع ویروس کرونا، این مراسم به صورت ویدیوکنفرانسی و با سخنرانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین سبزیان، مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی و حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدجلال حسینی، رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس برگزار شد.
جواد فرهمندنژاد در این مراسم، با بیان اینکه بر اساس تاریخ وقف جزوه قرآنی کشواد‌بن‌املاس، این کتابخانه در سال 327 هجری قمری نیز برپا بوده است، خاطرنشان کرد: بر این مبنا کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی با بیش از 1100 سال قدمت، یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام به شمار میآید.
وی افزود: قدیمی‌ترین اسناد مربوط به کتابداری و کتابخانه در ایران مربوط به کتابخانه آستان قدس است و در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شوند که در این مراسم از بخشی از آن رونمایی و معرفی شد.
همچنین در ادامه، مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی نیز در این خصوص تأکید کرد: این مجموعه تنها اسناد کهن کتابخانه‌ای موجود در ایران است و از این جهت از ارزش بالایی برخوردار است و این درحالی است که این مجموعه از نظر بررسی مشاغل حوزه کتابخانه نیز مورد توجه قرار دارد.
محمدهادی زاهدی گفت: طبق این اسناد، شغل کتابداری، حداقل از دوران حکومت صفویه وجود داشته و این افراد بنا بر سواد و فضیلت خود توسط شاه انتخاب می‌شدند. وی افزود: از جمله خاندانی که سالها شغل کتابداری کتابخانه آستان قدس رضوی را برعهده داشتند، خاندان دوست محمد استرآبادی بودند.
زاهدی به قدیمی‌ترین سند مربوط به کتابداری و کتابخانه اشاره کرد و گفت: این سند به شماره 52702، در مرکز اسناد گنجینه رضوی نگهداری می‌شود که به دوره صفویه و به تاریخ 1009 هجری قمری بر میگردد و در خصوص تحویل کتابها به کتابدار است.
وی تصریح کرد: تا اواسط دوره قاجاریه کتابدار به عنوان رئیس کتابخانه فعالیت می‌کرد اما پس از مدتی این دو از یکدیگر متمایز شدند.
زاهدی به شغل صحافی در کتابخانه اشاره کرد و گفت: صحافی از جمله مشاغلی است که پس از مدتی ایجاد شد و این افراد به اموری نظیر مرمت، وصالی و تجلید کتاب می‌پرداختند. وی افزود: سند شماره 3/ 52705 از قدیمی‌ترین اسناد صحافی به شمار می‌رود که به دوره 1011 ه.ق برمی‌گردد.
زاهدی کلیدداری را یکی دیگر از این مشاغل عنوان کرد و اظهار داشت: عَزبان و کلیدداران امور دفتری و نگهبانی کتابخانه را انجام میدادند که قدیمی‌ترین سند مربوط به این شغل به شماره 5/ 52705 در گنجینه رضوی نگهداری می‌شود.
مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی با بیان اینکه بر اساس اسناد موجود، در دوره قاجاریه مشاغل کتابخانه‌ای تکامل و افزایش یافتند افزود: ناظم، معاون، امین، مُشرف، ضابط، مُدرس، فراش، دربان، خادم، مُذهِب، مُحرِر و طُغرانویس از دیگر مشاغل ایجاد شده در دوره قاجاریه بودند. وی خاطرنشان کرد: با توجه به وقفی بودن کتابها، حفاظت از آن‌ها وظیفه خطیری را ایجاد می‌کرد که این موضوع موجب تداوم و جاودانگی کتابخانه آستان قدس رضوی تا امروز شده است.
گفتنی است، سازمان کتابخانه‌ها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، با 58 کتابخانه در مشهد و و شهرستان‌ها، دارا بودن چندین هزار اثر موزه‌ای، 2میلیون نشریۀ ادواری، 106هزار نسخه خطی، 65هزار کتاب چاپ سنگی و همچنین 13میلیون و 500 هزار برگ سند تاریخی، از بزرگترین و جامع‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام شناخته شده است.
