از تفسیر قرآن امام حسن عسکری(ع) تا نامۀ ایشان به پدر شیخ صدوق، در مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی

به گزارش گنجینۀ رضوی، آثار خطی و چاپ سنگی متعددی با موضوع امام حسن عسکری(ع) در گنجینۀ رضوی موجود است که از مهم‌ترین آن‌ها، تفسیر قرآن امام حسن عسکری(ع)، توقیع یا نامۀ امام حسن عسکری(ع) و وصیت‌نامۀ ایشان است و قدمت برخی از این آثار به قرن دهم هجری می‌رسد.
از نفیس‌ترین نسخه‌های منسوب به امام حسن عسکری(ع) در مرکز مخطوطات کتابخانۀ آستان قدس رضوی، تفسیر قرآن است که امام(ع) آن را در مدت هفت سال به دو تن از شاگردانشان به نام‌های «ابویعقوب یوسف بن محمد» و «ابی الحسن علی بن محمد» املا فرمودند. از این تفسیر نسخه‌های متعددی در مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که نسخۀ شمارۀ 54680م به کتابت سال 975 هجری قمری و نسخۀ شماره 1249م، به کتابت سال 992 هجری قمری که به خط جعفربن محمد کتابت شده، از قدیمی‌ترین این نُسخ است.

نسخۀ دیگری از تفسیر امام حسن عسکری(ع) به روایت ابن بابویه(قرن4ه) است که چندین نسخه از آن در گنجینۀ رضوی نگهداری می‌شود و نسخۀ به شمارۀ 20472 یکی از این نفایس است. این نسخه به زبان عربی است و در سال 1019هجری قمری به دست محمدصالح‌بن‌محمدحسین حافظ مشهدی به خط نستعلیق کتابت شده است.
همچنین تفسیر قرآن امام حسن عسکری(ع) توسط علی بن حسن زواری (968 قمری) با عنوان «آثار الأخیار» به فارسی ترجمه شده که نسخه‌‌های متعددی از این اثر نیر در گنجینۀ رضوی نگهداری می‌شود. نسخه‌ای از آن به شماره ثبت 1432م در سال 1265 هجری قمری به خط نستعلیق کتابت شده است.

توقیع امام یکی دیگر از نفایس موجود در گنجینۀ رضوی است. توقیع، شامل نامه‌ای است که ایشان برای علی‌بن حسین بن بابویه (پدر شیخ صدوق) مرقوم فرمودند و در آن، وظایف او و سایر شیعیان را در اصول و فروع دین بیان فرمودند. این نسخه در قرن 13 هجری قمری به خط نستعلیق کتابت شده و با شماره 39754 به ثبت رسیده است.
نسخه‌ای از ترجمۀ فارسی وصیت‌نامۀ امام یازدهم به کتابت قرن سیزدهم هجری قمری نیز در گنجینه موجود است که به خط نسخ بر کاغذ فرنگی کتابت شده و با شمارۀ 23513م به ثبت رسیده است.
گفتنی است، کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی با بیش از یکصد هزار نسخۀ خطی کهن، یکی از قطب‌های فرهنگی منطقه به شمار می‌رود و این درحالی است که تمامی این نُسخ دیجیتال‌سازی شده است و برخی از آنها از طریق کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس به آدرس digital.aqr.ir در دسترس است.