نسخ خطی از مناظرات باقرالعلوم(ع)، در گنجینۀ رضوی

به گزارش گنجینه رضوی، مدیر ادارۀ مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از وجود نسخ خطی نفیسی از تعالیم و مناظرات امام محمدباقر(ع) در این مرکز خبر داد. دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی به یکی از این نسخ با عنوان «مناظرۀ امام باقر(ع) با حجاج» اشاره کرد و گفت: این نسخه که پاسخ‌های امام پنجم(ع) به جروی هروی و حجاج‌بن یوسف ثقفی است، در محرم‌الحرام سال 1268 قمری به قلم عبدالجواد‌بن مؤمن اردبیلی در کربلای معلّی به خط نسخ 15 سطری کتابت شده است و سیدمحمدباقر سبزواری در سال 1405 قمری آن را وقف کتابخانۀ امام رضا(ع) کرده است.

وی همچنین از نسخۀ خطی «حدیث مناظرۀ حضرت باقر(ع)» نام برد و اظهار داشت: این اثر به خط نسخ 17سطری بر کاغذ نخودی کتابت شده و به دست موسی گیلانی وقف شده است.
حسن‌آبادی با یادآوری این نکته که امام محمدباقر(ع) از معصومان حاضر در صحنۀ کربلا بودند که وقایع آن روزها را روایت کرده‌اند، افزود: نسخه‌های متعددی از زیارت عاشورا که از امام محمدباقر(ع) روایت شده است و به خط مشاهیر خوش‌نویسان کتابت شده و مزین به آرایه‌های هنری است، از دیگر نفایس این گنجینه است.
او همچنین از وجود نسخه‌هایی از شرح دعای سحر روایت شده از امام علی بن موسی‌الرضا(ع) که ایشان نیز از حضرت امام محمدباقر(ع) نقل کرده‌اند، در این گنجینه خبر داد.

«عوالم العلوم و المعارف و الأحوال» که «عوالم العلوم والمعارف» یا «جامع‌العلوم والمعارف» نیز نامیده می‌شود، دیگر نسخۀ خطی بود که حسن‌آبادی از آن نام برد و گفت: این نسخه را عبدالله‌بن نورالله بحرانی در سال 1058 قمری تألیف کرده و کتابت آن به خط نسخِ غلامحسین‌بن محمدابراهیم محمدآبادی در سال 1238قمری انجام شده است.
او در این باره اضافه کرد: این نسخه، در حالات حضرت فاطمه(س)، امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام سجاد(ع) و امام محمدباقر(ع) است که تصحیح و مقابله نیز شده است.
وی همچنین به نسخه‌ای به زبان فارسی با عنوان «هدیه‌ القاصر من احوالات امام باقر(ع)» اشاره کرد و گفت: این نسخه در سال 1287 قمری به قلم محمدتقی‌بن ابی‌الحسن یزدی به خط نسخ و نستعلیق 17سطری کتابت شده و اهدایی حسین‌علی فرهنگی در بهمن 1388 شمسی است.

حسن‌آبادی در ادامه، از کتاب چاپ‌سنگی موجود در گنجینۀ رضوی با این موضوع یاد کرد و اظهار داشت: «تذکرۀ حضرت سلطان‌علی‌بن امام محمدباقر(ع) و هلال‌بن علی(ع) با قسمتی از فضایل سادات آل محمد علیهم‌السلام»، به زبان فارسی به‌دست عزیزالله امامت کاشانی تألیف شده است و در سال 1384 قمری در تهران به شیوۀ چاپ‌سنگی منتشر شده است.
گفتنی است، کتابخانۀ آستان قدس رضوی از تمامی نسخ خطی و چاپ‌سنگی خود تصویر دیجیتال تهیه کرده است و در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد.