فعالیت‌های داوطلبانه؛ حرکتی بُرد بُرد
مدیرکل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی، بهره‌مندی از نیروهای داوطلب در حوزۀ موزه‌ها را اقدامی با اثرات مثبت برای موزه‌ها و نیروهای داوطلب دانست و تأکید کرد: این اثرات مثبت فردی و اجتماعی بایستی از سوی جامعه‌شناسان و روان‌شناسان تبیین شود.
به گزارش گنجینۀ رضوی، دکتر محمدرضا کارگر، مدیرکل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مهمان گفت‌وگوی سومین پیش‌نشست از مجموعه پیش‌نشست‌های «اولین همایش بین‌المللی فعالیت‌های داوطلبانه؛ فرصتی برای پویاسازی وتوسعه خدمات در کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز آرشیوی» بود. وی به صورت وبیناری و زنده با موضوع «دستاوردهای چندگانه فعالیت‌های داوطلبانه در موزه» به گفت‌وگو پرداخت.
کارگر با اشاره به درخشان بودن سابقه تاریخی فعالیت داوطلبانه در حوزه‌های دینی و مذهبی، مجموعه آستان قدس رضوی را نمونه بارز این اقدامات دانست و اظهار کرد: کشور ما در این حوزه پیشتار بوده اما در حوزه فرهنگ کمتر به این مقوله پرداخته شده است.
وی با بیان اینکه در حوزه موزه تاکنون از فعالیت‌های داوطلبانه به صورت سیستماتیک بهره‌مند نشده‌ایم، افزود: بیشتر اقدامات داوطلبانه در موزه‌ها در کشور ما صرفاً در حوزۀ پژوهشی بوده است اما در سایر کشورها این اقدام به صورت نظام‌مند در حال اجرا است که بهره‌مندی متقابل برای فرد داوطلب و مجموعه موزه‌ها دارد.
مدیرکل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تصریح کرد: 780 موزه دولتی و خصوصی در سطح کشور وجود دارد که اگر در هر موزه 10 نیروی داوطلب به کارگیری شود، بیش از هفت‌هزار نیروی داوطلب در این حوزه خواهیم داشت که با تطبیق شرایط نیروهای داوطلب با موزه، شاهد خروجی‌های مفیدی خواهیم بود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود در بیان موانع پیش رو در به کارگیری نیروهای داوطلب ابراز کرد: اکثریت و مهم‌ترین موزه‌های ما دولتی است و از آنجا که هزینه‌های آن توسط دولت یا نهادهای مختلف عمومی تأمین می‌شود، مدیران انگیزه‌ای در به کارگیری نیروهای داوطلب پیدا نکرده‌اند و از طرفی، کار داوطلبانه به صورت جدی تاکنون دنبال نشده و مزایای آن تبیین نشده است.
تشریح اثرات مثبت کار داوطلبانه از منظر روان‌شناسی
کارگر ادامه داد: آنچه که باید در به کارگیری نیروهای داوطلب مورد توجه قرار گیرد، تشریح اثرات مثبت روحی و جسمی کار داوطلبانه از منظر روان‌شناسی برای مخاطب و نیز نهادهای مختلف از جمله آموزش و پرورش است.
وی در بیان اثرات مثبت کار داوطلبانه در موزه‌ها گفت: افراد بازنشسته یا بانوان خانه‌دار که فرصت یا امکان کارهای دائمی برایشان مهیا نیست با ورود به محیط پویا و جذاب موزه هم در جریان کارهای فرهنگی قرار می‌گیرند و هم به لحاظ روحی و روانی از زوال عقل، افسردگی و روزمرگی در میان آنها جلوگیری می‌شود. از طرفی با ورود افرادی جدید به موزه و به اشتراک گذاشتن تخصص، ایده و راهکارهای مختلف، محیطی دلچسب برای مخاطبین و کارکنان ثابت موزه ایجاد می‌شود.
?مدیرکل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، توجه به تجربیات، تحصیلات، تخصص و علاقه‌مندی افراد را امری تأثیرگذار در گسترش فعالیت‌های داوطلبانه ارزیابی کرد و ادامه داد: پس از اینکه امور یک موزه تفکیک و وظایف و دانش‌های مرتبط با آن احصا شد باید ارتباطاتی با مخاطبین خود برقرار و پیام را به آنان انتقال دهیم تا داوطلب با علم به شرایط موجود عملکرد و تخصص خود را با آن تطبیق دهد.
انجام 10درصد مدیریت موزه از طریق اقدامات دواطلبانه
کارگر درخصوص به کارگیری فعالیت‌های داوطلبانه در اداره موزه تأکید کرد: مدیریت موزه‌ها باید 10درصد کار خود را از طریق افراد داوطلب به ثمر برساند. همچنین باید مشوق‌های خاصی جهت افزایش انگیزه نیروهای داوطلب در نظر گرفته شود.
او ارائۀ خدمات متقابل به نیروی داوطلب از قبیل اعطای کارت ویژه، دعوت به مراسم‌ها، امکان بازدید خانوادگی رایگان از کلیۀ موزه‌ها و موارد این‌چنینی را از دیگر عوامل گسترش این حرکت ذکر کرد.
وی با بیان اینکه سیاست‌گذاری کلان در به‌کارگیری نیروهای داوطلب شکل نگرفته است، برگزاری همایش فعالیت‌های داوطلبانه را بسیار مؤثر دانست و گفت: کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز آرشیوی از جمله مراکز فرهنگی مهم و تأثیرگذار هستند؛ لذا برای جدیت پیدا کردن کار داوطلبانه در این مراکز، باید بحث‌های تئوریک با جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و کارشناسان خانواده صورت گیرد تا اهمیت کار داوطلبانه در این مراکز فرهنگی و تاثیراتش در شخص و محیط خانواده بیان شود.
تبدیل همایش فعالیت داوطلبانه به جریان اجتماعی بزرگ
مدیرکل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با برشمردن این همایش به عنوان یک حرکت جدی در امر موزه‌داری، به استقبال کانون بازنشستگان از کار داوطلبانه در این حوزه اشاره کرد و افزود: باید این اقدام بزرگ به یک جریان اجتماعی بزرگ و در نهایت به حرکت جمعی تبدیل شود.
وی در سخنان پایانی خود تأکید کرد: بایستی این پیش‌نشست‌های وبیناری علاوه بر موزه‌داران با جامعه‌شناسان، روان‌شناسان، تعدادی از معلمان و اساتید بازنشسته و نیز بانوان خانه‌دار برگزار شود تا ابعاد این کار داوطلبانه از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار گیرد و زمانی که این اقدام به یک باور جمعی ختم شد، می‌تواند توسط آستان قدس رضوی یا وزارت میراث فرهنگی بخش‌نامه و دستورالعمل‌های لازم جهت تصویب تهیه و تنظیم شود. همچنین خاطره‌گویی داوطلبان از کار داوطلبانه و تأثیرات فردی و اجتماعی آن در فضای مجازی بر تأثیر کار می‌افزاید.
گفتنی است، نخستین همایش بین‌المللی «فعالیت‌های داوطلبانه؛ فرصتی برای پویاسازی و توسعه خدمات در کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز آرشیوی» در اردیبهشت سال 1401 به همت سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی برگزار خواهد شد. علاقه‌مندان جهت اطلاع از جزئیات بیشتر و ارسال مقالات خود می‌توانند به تارنمای همایش به آدرس www.volunteer.razavi.ir مراجعه کنند. همچنین دبیرخانه همایش با شماره‌های تماس 05132281480 و شماره فکس 05132281480- 05132220845 پاسخگوی سوالات است.