تحقق انقلاب در امتداد خون شهدای ده دی مشهد
اطلاعات گزارش می‌دهد: «10 دی ماموران فرمانداری نظامی به طور ناگهانی به منزل آیت الله شیرازی یورش بردند و ضمن تیراندازی در داخل منزل ایشان ۶ نفر کشته و ۲۵ نفر مجروح شدند.»
روزنامه خراسان با چاپ تصویری از راهپیمایی ده دی در مشهد می‌نویسد: «روز شنبه ۱۰ دی ماه جاری شهر مشهد شاهد تظاهرات عظیمی بود در این تظاهرات حدود یک میلیون نفر شرکت داشتند در همین روز بود که در جلوی اداره استانداری واقع در خیابان بهار ارتش به روی مردم آتش گشود.»
خبرنگاران روزنامه اطلاعات در مشهد گزارش کردند روزهای ۹ و ۱۰ و ۱۱ دی را باید خونین‌ترین روزهای مشهد نام برد.
روزنامه اطلاعات خبر می‌دهد:«۷۰۰ نفر از پزشکان خراسان در تلگرامی به کورت والدهایم دبیرکل سازمان ملل خواستار رسیدگی به کشتارهای اخیر نظامیان در مشهد شدند».
همه اینها تنها گوشه‌ای از وقایع تکان دهنده دهم دی ماه خونبار مشهد بود که خبرنگاران از زوایای مختلف در روزنامه‌های خود منعکس کردند.
آنچه می‌خوانیم ماحصل تورق مطبوعات سال 57 است که در مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی آرشیو شده است.
روز نهم دی ماه57 در مشهد چه گذشت؟
روزهای شنبه و یکشنبه نهم و دهم دیماه 1357، در مشهدمقدس اتفاقاتی رخ داد که به یکشنبه خونین مشهد در تاریخ انقلاب اسلامی معروف شد.
روز 9 دی ماه بمناسبت گرامیداشت قیام 9 دی 56 شهر قم مراسم یادبودی در مشهد برپا بود. بعد از اتمام مراسم، مردم به سوی استانداری حرکت می‌کنند و در این محل تجمع کردند که تانک‌های ارتش وارد سیل جمعیت می‌شود و به مرور درگیری ها بین مردم و ارتشی‌ها شدت می‌گیرد و حوادث خونباری در تاریخ انقلاب اسلامی رخ می‌دهد که از آن به عنوان یکی از مهمترین تحولات اجتماعی مشهد نام برده می‌شود.
در پی وقایع نهم دی، از صبح یکشنبه ۱۰ دی، شهر مشهد شاهد یورش مامورین به مردم و کشتار بی‌سابقه بوده است. خیابان‌ها جولانگاه تانک‌های ارتشی بود و از هر گوشه شهر صدای رگبار گلوله می‌آمد. گروهی برای تصرف نیروی پایداری در چهارراه نادری حمله کردند که با مقاومت نظامیان عده زیادی کشته و مجروح شدند.
خراسان گزارش می‌دهد:«روز یکشنبه پس از تیراندازی و کشتار چهارراه نادری مامورین حکومت نظامی در شهر متفرق شدند و بر روی مردم آتش می‌گشودند. در خیابان‌ها اگر افرادی را می‌دیدند تیراندازی می‌کردند.»
اخبار این روز آنقدر غیر منتظره بود که رادیوهای سرتاسر جهان از آن به عنوان مهیب و وحشتناک نام بردند.
روزنامه اطلاعات در گزارشی که در اولین شماره روزنامه پس از پایان اعتصابات به تاریخ ۱۶ دی چاپ می‌کند به توضیح درباره وقایع دیماه مشهد می‌پردازد.
روز ۱۲ دی تمام ادارات و مغازه‌ها در شهر مشهد تعطیل بود و به دستور تیمسار سپهبد اکبر یزدجردی فرماندار نظامی مشهد، ماموران در خیابان‌ها مراقب اوضاع هستند.
روز ۱۱ دی مردم کمتر در خیابان‌ها دیده می‌شدند و در اندک تجمعات در جلوی منزل آیات عظام شیرازی و قمی نظامیان که با لباس شخصی حضور داشتند، اقدام به تیراندازی می‌کردند.
از ۱۲ دی شهر تا حدودی آرام می‌گیرد و خیابان‌ها شاهد جنب و جوش و تظاهرات و شعار پراکنده است.
امام خمینی در ۱۳ دی ماه در تلگرافی به آیت الله شیرازی انزجار و تاسف خود را از فاجعه مشهد بیان داشته و در پیامی دیگر ۱۸ دی را عزای عمومی برای گرامیداشت شهدای مشهد، قزوین و دیگر شهرها اعلام کردند.
روزنامه خراسان ۱۸ دی پس از اتفاقات نیمه اول دی ماه مشهد، خبر از استعفای استاندار خراسان و عزیمت وی به تهران می‌دهد.
نقش مطبوعات در به ثمر نشستن انقلاب
ابراهیم حافظی؛ رئیس اداره مطبوعات آستان قدس رضوی مطبوعات را یکی از ارکان اصلی آگاهی‌رسانی به افکار عمومی در تمام طول تاریخ روزنامه‌نگاری عنوان می‌کند.
وی به رشد حرکت‌های انقلابی و مردمی به هنگام و قدرت گرفتن روزنامه در حکومت 50 ساله پهلوی اشاره داشته و مطبوعات را ابزاری عنوان می‌کند که اصحاب جراید در بحبوحه انقلاب از آن برای به ثمر رسیدن انقلاب بهره گرفتند.
حافظی به فشارهای رژیم پهلوی برای کنترل جراید اشاره دارد که از تیغ سانسور و اهرم فشار در این راستا استفاده می‌کرد.
وی ادامه داد: این رویه سبب شد تا حرکت‌های اعتراضی روزنامه‌ها که از پیروزی انقلاب اطمینان یافته بودند شدت بگیرد و بعضاً اعتصاب‌هایی روی دهد که طولانی‌ترین آن در تاریخ مطبوعات ایران از 15 آبان تا دی ۵۷ اتفاق افتاد.
روزشمار انقلاب در مطبوعات
با پایان اعتصاب، روزنامه‌ها اقدام به مستندسازی و ارائه گزارش‌هایی از وقایع دی ماه مشهد می‌کنند. اسماعیل آموزگار با نام مستعار ابن احمد در شماره‌های دی و بهمن روزنامه آفتاب شرق با ایجاد ستونی به نام «بازتاب فریادها» به بررسی نهضت مردمی از کودتای مرداد ۳۲ تا روزهای پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته و به چاپ وقایع دیماه ۵۷ به صورت روز شمار به عنوان شاهد عینی در شماره‌های مختلف آفتاب شرق اقدام می‌کند.
روزنامه خراسان نیز گزارش‌هایی از اتفاقات روی داده در جریان ده دی مشهد را در شماره 16 و 17 دی 57 منتشر کرد. در روزنامه‌های اطلاعات و کیهان همین روزها نیز به اتفاقات مربوط به این جریان اشاره شده است که نسخه‌های کامل آن در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی برای اهل مطالعه آن موجود است.