روضه خوانی آثار هنری بر واقعه عاشورا

حماسه عاشورای حسینی در قاب و قامت هنر به قلم هنرمندان در سبک‌های مختلف هنری خلق شد و آثاری را ماندگار کرد که بینندگان آن به یاد واقعه عاشورا گریان شدند.
برخی از این آثار توسط هنرمندان و خالقان آن به موزه آستان قدس رضوی اهدا شده و در گنجینه های این موزه در معرض بازدید عموم قرار گرفته است.
ایام سوگواری سید و سالار شهیدان امام حسین(ع) بهانه‌ای است تا با آثار هنری عاشواریی موجود در موزه‌های حرم مطهر رضوی بیشتر آشنا شویم.

روایت واقعه عاشورا بر پرده نقاشی قهوه خانه‌ای
نقاشی قهوه خانه نوعی نقاشی روايی رنگ روغنی با مضمون‌های رزمی، مذهبی و بزمی است كه در دوران جنبش مشروطيت بر اساس سنت‌های هنر مردمی و دينی و با اثرپذيری از نقاشی طبيعت گرايانه مرسوم آن زمان، به دست هنرمندانی مكتب نديده پديدار شد.
نقاشی قهوه‌خانه‌ای سال‌های طولانی روایتگر حماسه‌های شاهنامه و واقعه کربلا بود و توانست بخش مهمی از اندیشه مردم عامه را تعالی بخشد.
تابلو نقاشی قهوه خانه‌ای در حال نمایش در موزه قرآن و هدایای رهبری آستان قدس رضوی در ابعاد 2×7.5 م. متعلق به دوره قاجار از بزرگترین نقاشی قهوه خانه‌ای موجود در موزه آستان قدس رضوی بوده و در قیاس با تابلوهای مشابه سایر موزه‌ها نیز جزو بزرگترین نمونه‌ها از نظر ابعاد به شمار می‌رود که روایتی دینی با مضمونی عاشورایی دارد.
در این اثر واقعه عاشورا و قیام امام حسین (ع) به تصویر کشیده شده و درحاشیه اثر ترکیب‌بند زیبای محتشم کاشانی به خط نستعلیق نوشته شده است:
باز این چه شورش است که در خلق عالم است                         باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است . . تصویر نقاشی از انسجام و یکپارچگی در کلیه قسمت‌ها برخوردار نبوده و بخش سمت چپ اثر کمی متفاوت از سمت راست آن است که دلایل مختلفی از جمله احتمال تفاوت هنرمند و خالق اثر در آن می‌رود.
در این اثر بخش‌های مختلفی از حادثه عاشورا را روایت می‏‌کند که از طرف راست ابتدا رزم حضرت اباالفضل (ع) در حالی که برای آوردن آب به سوی فرات حرکت می‏کند روایت شده و سپس شهادت حضرت قاسم و حضرت علی اکبر (ع) که امام بر بالای سر ایشان حاضر شدند و در وسط تابلو صحنه شهادت حضرت علی اصغر طفل شش ماهه امام حسین(ع) روایت شده و در ربع چهارم اثر نیز حمله سپاهیان به خیمه ها به تصویر کشیده شده است.

آنجا که قلم به نام حسین(ع) به حرکت درآمد
حدیث «ان الحسین مصباح الهدی و سفینه نجاه» یکی از آثار خوشنویسی موجود در موزه آستان قدس رضوی با موضوع حماسه عاشورا و هنردست استاد علی طه است که در سال 1997 میلادی خلق و در سال 1376 شمسی توسط این خوش‌نویس سوری اهدا شده است.
تابلویی مزین به عبارت «سرها بریده بینی بی‌جرم و بی‌جنایت» اثر خوش‌نویسی دیگری با محوریت ماه محرم است که توسط علیرضا کدخدایی با تکنیک طلا اندازی در ابعاد 113× 68 سانتی‌متر کتابت شده و در آن یک مصرع از اشعار حافظ با قلم طلایی به خط نستعلیق روی مقوای مشکی نوشته شده است.
مصرع اول این بیت «در زلف چون کمندش ای دل مپیچ کانجا»، در تابلوی جداگانه‌ای در کنار این تابلو نقش بسته که این دو تابلو از آثار اهدایی سال 1391 محسوب می‌شود.
اثر کشتی نجات نیز یکی دیگر از آثار ارزشمند گنجینه هنرهای تجسمی موزه آستان قدس رضوی است که استاد بدر السماء با الهامی آزاد از حدیث پیامبر مکرم اسلام(ص) با مضمون «ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة» آن را خلق کرده است.
خالق این اثر هنری تابلو را با تکنیک اکریلیک بدون اسید در ابعاد 50 در70 سانتی ‌متر در سال 1373 خلق و در همین تاریخ نیز به مجموعه آستان قدس رضوی اهدا کرده است.

تابلوی معرق عصر عاشورا؛ تصویرگری غم غربت با تکه‌های چوب
اثر هنرمندانه و ارزشمند استاد فرشچیان، آنقدر بامفهوم و پرمحتواست كه سایر هنرمندان را واداشته تا با اقتباس از اثر استاد، در قالب ‎های دیگر به خلق اثری مرتبط با عاشورا بپردازند.
این اثر كه توسط استاد فرشچیان به تصویر كشیده شده، روایت‌ گر صحنه غمبار بازگشت مركب بی‌ سوار امام حسین (ع) به سوی خیمه ‌ها و اهل حرم در عصر عاشورا است.
تابلو معرق عصر عاشورا که در موزه قرآن و هدایای رهبری آستان قدس رضوی در معرض بازدید قرار دارد، به عنوان اثری است كه با اقتباس از تابلو عصر عاشورای استاد فرشچیان خلق شده است.
این اثر معرق به ابعاد 6 در 4 متر، متشكل از 101 هزار و 250 قطعه از 30 نوع چوب به رنگ طبیعی است و علاوه بر چوب، از صدف، مس، برنج و آلومینیوم نیز در ساخت آن استفاده شده است.
این اثر معرق، توسط استاد محمد توانا با همكاری جمعی از بسیجیان در سال 1381 خلق و در سال 1382، از طرف بسیج تهران به موزه آستان قدس رضوی هدیه شده است.
علاقه‌مندان می‌توانند از گنجینه‌های موزه مرکزی رضوي همه روزه حتي روزهاي تعطيل از 8 صبح الي 22 و از موزه‌هاي قرآن و نفايس، گنجينه هداياي مقام معظم رهبري(مدظله)، تالار آثار اهدايي استاد محمود فرشچيان، موزه فرش و مردم شناسي(حمام مهدي قلي بيك) آستان قدس رضوي از ساعت 8 الي 12:30 بازدید به عمل آورند.