تیموریان

توضیحات: شاید بتوان پس از کتاب‌های «تیموریان کمبریج» و «برآمدن و فرمانروائی تیمور»، کتاب «تیموریان» پروفسور اسماعیل آکا را مناسب‌ترین کتاب درباره تیمور و خاندان او دانست. این کتاب یکی از تک‌نگاری‌های مهمی است که در این‌باره نوشته شده است. اسماعیل آکا،‌ استاد دانشگاه اژه در ترکیه، در باب دوره تیموریان تخصص دارد و یکی از تیموری پژوهان برجسته جهان به شمار می‌رود. این کتاب در نه بخش به شکل زیر نگاشته شده است: دوره تیمور این بخش از اوضاع سیاسی ماوراءالنهر پیش از ظهور تیمور آغاز شده و با مرگ تیمور پایان می‌پذیرد. ستیزه‌های جانشینی پس از مرگ تیمور این بخش که از مهم ترین بخش‌های کتاب است،‌با جدال تیموریان و دیگران بر سر قلمرو تیمور آغاز می‌شود. در قسمت دیگر این بخش به اوضاع سیاسی آذربایجان عراق عجم پرداخته می‌شود. این بخش با دومین تهاجم شاهرخ به ماوراءالنهر خاتمه می‌پذیرد. دوران سلطنت شاهرخ این بخش را می‌توان تاریخ سیاسی ایران در دوران سلطنت شاهرخ قلمداد کرد که در واقع تخصص اصلی پروفسور آکا نیز در این حوزه است. در این بخش حوادث نخستین سلطنت شاهرخ بازگو میشود و با حمله شاهرخ بر علیه محمد سلطان و مرگ او در حوالی ری خاتمه می‌یابد. سلطنت الغ بیگ سلطنت عبداللطیف دوران حکومت عبدالله دوران حکومت ابوسعید در فصلهای بالا به ترتیب به مسائل جانشینی پس از مرگ شاهرخ و سلطنت الغ بیگ و قتل او به دست پسرش عبداللطیف و حکومت شش ماهه وی و دوران سلطنت عبدالله می‌پردازد. سپس به دوران سلطنت ابوسعید و نفوذ شیوخ طرایق صوفیه و جنگ با ابوسعید با اوزون حسن آق قوینلو اختصاص دارد. دوران سلطنت حسین بایقرا اقدامات حسین بایقرا و وزیر با کفایتش امیرعلیشیر نوایی در این فصل مورد بحث قرار گرفته است. نگاه اجمالی به اوضاع عمرانی، اقتصادی، فرهنگی دوره‌ی تیموریان به اجمال اوضاع اجتماعی،‌فرهنگی و اقتصادی تیموریان از جمله تشکیلات اداری، سپاه، فعالیت‌های عمرانی،‌ تجاری،‌ زراعی، وضعیت اجتماعی،‌ حرکت‌های دینی،‌ ادبیات چغتائی، تصویرگری، مینیاتور و موسیقی را در بر میگیرد. در انتها نیز نتیجه گرفته شده است که با همه تعصب و غیرت شاهرخ به مذهب اهل سنت و طریقت‌های صوفیه و بزرگان و دانشمندان سنی، ایشان فقط در شهرها و نه در میان روستائیان و کوچ روان نفوذ داشتند و همین امر سبب رواج شیعی گری در میان مردم شد که سرانجام با توسل به قدرت نظامی توانستند دولت صفویه را به وجود آورند. کرونولوژی و به دنبال آن کتاب‌شناسی نیز پایان بخش «تیموریان» است. اکبر صبوری مترجم این کتاب بوده و انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آن را در 351 صفحه منتشر کرده است.