اسناد واقعه کشف حجاب و کشتار متحصنین مسجد گوهرشاد رونمایی شد

به گزارش گنجینه رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید محمد امیر احمدی طباطبایی در این مراسم که در تالار کنفرانس کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد، دخالت گروه‌های مختلف در قیام مسجد گوهرشاد را مورد بررسی قرار داد.

مظلومیت قیام گوهرشاد
وی قیام گوهرشاد را مظلوم‌ترین قیامی خواند که در ایران علیه ظلم انجام شده و هنوز هم مظلوم است.
طباطبایی مستندات و تاریخ شفاهی به جای مانده از این واقعه را بسیار محدود عنوان کرد و گفت: در کتاب‌های ما اطلاعاتی جزئی از این قیام وجود دارد و بسیاری از مباحث تاریخ شفاهی این واقعه منتشر نشده است.
وی اظهار کرد: تغییر لباس از 1305 شروع و تا 1314 ادامه می یابد و علمای بزرگ مشهد همچون حسین قمی از خاندان قمی و یونس اردبیلی بزرگترین عالم شهر مشهد، با مشورت هم به نشانه اعتراض از مشهد به سمت تهران حرکت می‌کنند تا عدم رضایت خود را به گوش شاه برساند.
طباطبایی ادامه داد: این جریان با موافقت اسدی نایب التولیه حرم مطهر رضوی و پاکروان استاندار وقت مواجه شد تا مشهد را از قدرت علما خالی کند و خود قدرت را به دست گیرند.
وی در ادامه به ذکر جریان تحصن آقا حسین قمی در شاه عبدالعظیم و در ادامه تبعید ایشان به عتبات اشاره کرد.
طباطبایی با اشاره به جایگاه مردمی حوزه علمیه مشهد و حضور علمای به نام شیعه در آن، از سید عبدالله شیرازی، شیخ هاشم قزوینی، سیدعلی سیستانی، علی اکبر آشتیانی، شیخ غلامحسین تبریزی، سیدعبدالحسین دستغیب، سیدیونس اردبیلی، نواب احتشام رضوی، شیخ غلامرضا واعظ طبسی، شیخ محمد حسین مطهری به عنوان علمای تاثیرگذار حوزه علمیه مشهد در جریان واقعه گوهرشاد یاد کرد.

روایت اسناد از واقعه گوهرشاد
غلامرضا آذری خاکستر، کارشناس اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اسناد مربوط به قیام مسجد گوهرشاد و مسئله کشف حجاب موجود در آرشیو این سازمان را معرفی کرد.
وی گفت: قیام مسجد گوهرشاد (۱۸ الی ۲۲ تیرماه ۱۳۱۴)، در اعتراض به قانون تغییر لباس توسط حکومت پهلوی بود و رئیس نظمیه مشهد کسانی را که در برابر قانون تغییر لباس مقاومت داشتند به زندان می‌انداخت.
این کارشناس اسناد به فشار بر خدمه حرم مطهر رضوی برای تغییر لباس اشاره کرد که با مقاومت ایشان مواجه شد و عدم تمکین مالی در تهیه لباس را بهانه‌ای برای نپوشیدن آن قرار دادند.
آذری خاکستر ادامه داد: عدم توجه به تغییر لباس در حرم مکاتباتی از سوی دربار با اسدی نایب التولیه را در پی داشت و این مکاتبات به حدی بود که خدمه را مجبور به تغییر لباس کرده و عکسی از آنان را به تهران فرستاد.
وی سانسورشدید اخبار و خفقان روزنامه‌های حکومتی را مانعی بر اطلاع از وقایع آن قیام خواند و افزود: ترس از بیان این واقعه به حدی بود که تا 15 سال بعد از آن شاهدان همچنان از ذکر آن می‌ترسیدند.  
آذری تصریح کرد: 19 تا 21 تیرماه 1314 گوهرشاد شاهد تحصن و اجتماع است که منطبق بر اسناد بالغ بر 5 هزار نفر در آن شرکت داشتند.
وی به مستندانی از گزارشات به جای مانده از سفیر امریکا در تهران اشاره داشت که تعداد کشته شدگان این جریان را بین 500 تا 800 نفر ذکر کرده است.
غلامرضا آذری خاکستر افزود: پیرامون واقعه گوهرشاد150 برگ سند در خصوص قانون کشف حجاب در مرکز اسناد آستان قدس رضوی وجود دارد و در بخش تاریخ شفاهی با 30 نفر  از شاهدان واقعه کسانی که معاصر قیام بودند حدود 50 ساعت گفتگو صورت گرفته است.