مصحف مشهد رضوی با قدمت یکهزار و 400 سال رونمایی شد

به گزارش گنجینه، در مراسم رونمایی از این مصحف شریف که با حضور حجت الاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانی مدیرموسسه آل البیت احیاء التراث و نماینده تام الاختیار آیت الله سیستانی در ایران و جمعی از علما، فقها، مسئولان فرهنگی و اساتید دانشگاه امروز پنجشنبه 25 آبان ماه ساعت در محل تالار قدس کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی برگزار شد، مرتضی کریمی نیا پژوهشگر مصحف مشهد رضوی به معرفی این نسخه پرداخت.

کاملترین مصحف سده نخست هجری با 252 برگ
کریمی نیا، نسخه‌های قرآنی به جا مانده از نخستین قرون اسلامی را سندی برای شناخت تاریخ کتابت و قرائات قرآن کریم عنوان کرد و گفت: بر این اساس نسخه‌های هرچه قدیمی‌تر شاهدی صریح تر و ارزشمندتر برای شناخت کهن‌ترین رویدادهای مرتبط با تاریخ متن و کتابت قرآن به شمار می‌آیند.
وی اظهار کرد: طبیعی است برخی از این اسناد و مدارک دانش‌های گذشته ما را تایید می‌کنند و پاره اطلاعات گذشته ما را بازسازی می‌کند.
کریمی نیا، مصحف مشهد رضوی با ۲۵۲ برگ را کاملترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از سده نخست هجری در سراسر جهان معرفی کرد که بیش از ۹۵ درصد متن قرآن را در بر دارد.
وی افزود: با توجه به ویژگی‌های متنی این مصحف ویژگی‌های رسم، غرائب املایی، اختلاف قرائات، چینش یا ترتیب‌بندی سوره‌ها، و نهایتاً بر پایه آزمایش‌های متعدد کربن ۱۴ روشن شده است که بخش اصلی این نسخه در دورانی بسیار زود هنگام و در سده نخست هجری کتابت شده است.

وقف شده به حرم رضوی در اواخر قرن 5 هجری
کریمی نیا، ابعاد مصحف مشهد رضوی را در قطع بزرگ حدوداً ۳۵ در ۵۰ سانتی متر عنوان کرد که بر روی پوست در سده نخست هجری در مدینه یا کوفه کتابت شده و تا چند دهه بعد احتمالاً در کوفه بوده است.
وی با بیان اینکه این اثر در قرون بعدی به خراسان انتقال یافته و در اختیار عالمان نیشابور بوده است، گفت: در اواخر قرن پنجم هجری مالک این نسخه با نگارش وقفنامه در آغاز نسخه آن را بر حرم امام رضا(ع) وقف کرده است.
کریمی نیا به یادداشت واقف و مالک نسخه مصحف مشهد رضوی در هنگام وقف در اواخر سده پنجم هجری اشاره کرد که مطابق بر آن این مصحف در دو جلده مجزا تدوین و صحافی شده بوده که اکنون پس از گذشت ۹ قرن دو بخش آن در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

شاخصه های خط حجازی
وی به شاخصه های خطی این مصحف پرداخت و گفت: مصحف حجازی کهن‌ترین دستنویس‌های قرآنی به جا مانده از سده نخست و اوایل سده دوم هجری هستند که در ظاهر خط آنها حالت مایل به سمت راست است. این مصاحف شناخته شده در سراسر جهان به کمتر از ۵۰ نمونه می‌رسد که از برخی از آنها مثلاً قرآن بیرمنگهام تنها دو یا چند برگ باقی مانده است.
این پژوهشگر ادامه داد: با انجام برخی پژوهش‌های نسخه شناسی طی ۱۰ سال گذشته جایگاه و اهمیت این اثر منحصر به فرد در میان سایر قرآن‌های کهن کتابخانه آستان قدس رضوی بیشتر هویدا شد.

معرفی نسخه برگردان شده مصحف مشهد رضوی
مرتضی کریمی نیا در ادامه به معرفی نسخه برگردان(فاکسیمیلیه) پرداخت و گفت: متن کامل مصحف مشهد رضوی اکنون با تحقیق و توضیحات و مقدمه مشروح به دو زبان عربی و انگلیسی از سوی موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث در سال ۱۴۰۱ الی 1402/ 2022-2023 میلادی به صورت فاکسیمیله منتشر شده است.
وی گفت: چاپ فاکسیمیله مصحف مشهد رضوی همراه با پژوهش‌های نسخه شناسی متنی و تاریخی درباره کلمات و آیات قرآنی در این مصحف صورت پذیرفته است.
کریمی نیا، تصویربرداری با کیفیت عالی، چاپ نفیس بر روی کاغذ گلاسه مات، مدیریت رنگ در طراحی و چاپ و سرانجام جلد سازی قاب سازی و صحافی منحصر به فرد را از دیگر ویژگی‌های نسخه برگردان مصحف مشهد رضوی برشمرد.
شایان ذکر است این نسخه نفیس با پیشگفتاری از سید جواد شهرستانی آغاز شده است.
تحقیق، پانویس و مقدمه: مرتضی کریمی نیا، صفحه آرایی و تحقیق فنی در مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران، مدیریت هنری: مجید فدائیان، مدیریت رنگ: مانی نورایی، و صحافی و جلد سازی: گروه جلد ساری ترنج شناسنامه این اثر است که در یکهزار نسخه به چاپ رسیده است.