فرهنگنامه موضوعی قرآن کریم

در زمینه تدوین فرهنگ‌های موضوعی در زبان فارسی کتب قدیمی زیادی وجود ندارد، قدیم‌ترین فرهنگ موضوعی قرآن که آیات کریمه را بر اساس موضوع طبقه‌بندی کرده‌است،" تفصیل الایات" از" ژول لابوم فرانسوی" است که بعدها توسط" محمد فواد عبد الباقی" به عربی، و سپس توسط "مرحوم الهی قمشه‌ای" به فارسی ترجمه و در ایران به چاپ رسید. در سالهای اخیر نیز کتابهای" فروغ بی پایان از عبدالمجید معادیخواه"و "فرهنگ قرآن، کلید راهیابی به موضوعات و مفاهیم قرآن کریم اثر ارزشمند آیت الله هاشمی رفسنجانی" که تا کنون 10جلد از آن منتشر شده است، همچنین "فرهنگ موضوعی قرآن مجید یا الفهرس الموضوعی للقرآن الکریم" کار مشترک" کامران فانی" و "بهاالدین خرمشاهی" که هر کدام سبک و سیاق خاص خود را دارد چاپ و منشر شده است. بعد از موارد مذکور، " فرهنگنامه قرآن کریم" توسط "سید احمد خاتمی" به چاپ رسید که بر اساس موضوع آیات و سور طبقه بندی شده، و به ترتیب حروف الفبا مدون گردیده‌است. در این کتاب سعی شده‌است با مطالعه و تحقیق و تفحص در قرآن‌کریم و کتب تفاسیر و نیز مراجعه به فرهنگ‌های قرآنی و بهره‌مندی از پژوهش پژوهشگران، موضوعات مندرج در قرآن استخراج و پس از طبقه‌بندی به ترتیب حروف الفبا مرتب‌شود. به گفته نویسنده، در نگارش این کتاب از منابعی همچون "تفسیر نمونه" ، تفسیر المیزان و سایر تفاسیر معروف، و در ترجمه های آیات از ترجمه مرحوم" الهی قمشه‌ای ـ فیض الاسلام" و ترجمه دکتر "فولادوند" استفاده گردیده‌است. دراین فرهنگنامه آیات کریمه به صورت پیاپی و سور قرآنی به صورت کامل نیامده‌است، ولی در بعضی مواقع که معانی مداخل برای بعضی از خوانندگان مشخص نبوده‌است، توضیحاتی به صورت پاورقی در ذیل آنها آمده‌است، ضمن این‌که در ابتدای کتاب فهرست مداخل آورده شده‌است، که در واقع همان فهرست مطالب می‌باشد.جلد اول از حرف آ ـ ت، جلد دوم از حرف ث ـ ق، و جلد سوم از حرف ک ـ ی می باشد در جلد اول تمام حروف الفبا همراه با ذکر صفحه در فهرست مداخل آورده‌شده‌است. ضمنا از همین نویسنده " فرهنگنامه موضوعی نهج‌البلاغه " در سال 1381 چاپ و منتشر شده‌است.