مقبره ملك شاه، موزه كتيبه‌هاي حرم
پرس‌وجوهايم درباره اين اثر تاريخي برايشان جالب است و در نهايت مرا به بازار فرش راهنمايي مي‌كنند تا از فرش‌فروش‌ها آدرس درست را جويا شوم. در بازار فرش هم اطلاعات بازاريان درباره اين بناي تاريخي چنگي به دل نمي‌زند!
به انتهاي بازار فرش كه مي‌رسم، گوشه ديواري در قواره‌اي كوچك با نماد فلش، حمام مهدي‌قلي‌بيك و موزه مردم‌شناسي مشخص شده است، اما همچنان خبري از نام و نشاني اين بناي هويت‌دار نيست؛ بنايي كه دقيقا چسبيده به حمام مهدي قلي‌بيك و در ورودي حرم‌رضوي از سمت باب‌الهادي(ع) است.
رفت‌وآمد زائران بارگاه نوراني امام‌هشتم از اين ورودي ازدحام ندارد و به‌نسبت ساير ورودي‌هاي حرم‌مطهر خلوت‌تر به‌نظر مي‌رسد، اما بازهم كمتر زائري است كه هنگام خروج از صحن پيامبر اعظم(ص)، چشمش به اين اثر تاريخي منحصربه‌فرد نيفتد و برايش سؤال نشود كه قصه اين گنبد و مناره‌ها چيست؟ ابهامي كه دست‌كم در يك دهه گذشته به‌دليل بسته بودن در بنا به‌بهانه مرمت، بي‌پاسخ مانده و جواب متقني به آن داده نشده بود و حالا همين مهجوريت تحميلي تا آنجا پيش رفته كه حتي در حافظه تاريخي همسايگان قديمي‌اش هم كم‌رنگ شده و رفته‌رفته وجودش و اهميت چندصدساله‌اش به فراموشي سپرده شده است.
صحبت از بنايي تاريخي است كه در جنوب‌غربي حرم‌رضوي هنرنمايي در معماري‌اش و استفاده از كاشي‌هايي كه در نور هفت‌رنگ مي‌شود، هر گردشگري را در بُهت فرومي‌برد.
آنچه دغدغه ما از تهيه اين گزارش بود، بازگشايي دوباره در اين بناي تاريخي پس از 10سال و تلاش براي معرفي آن به‌عنوان يكي از ظرفيت‌هاي مهم و هويتي گردشگري مشهدالرضا(ع) در جوار حرم‌مطهر حضرت‌رضا(ع) است؛ موضوعي كه اين‌بار كارشناسان و خبرگان آستان‌قدس‌رضوي را پاي كار كشانده است تا دست در دست ساير سازمان‌هاي مرتبط، شناساندن اين جاذبه گردشگري به علاقه‌مندان را براي شهر مشهد به يك فرصت تبديل كنند.
موزه خاص در مقبره اميرملك‌شاه
حجت‌الاسلام‌والمسلمين سيدجلال حسيني، رئيس سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان‌قدس‌رضوي، مي‌گويد: يكي از آثار تاريخي منحصربه‌فرد كه از دوره تيموري به‌جا مانده، مقبره ملك‌اميرشاه است كه مرمت آن نزديك به چهار سال زمان برده است و برخي اقدامات در آن هنوز ادامه دارد. درباره اينكه اين مكان مسجد بوده است يا نه، بايد گفت بر اساس نظر بيشتر مورخان و پژوهشگران اسناد و بناهاي تاريخي، اينجا مقبره يكي از امراي دوره تيموري بوده است و وجود سردابي كه چندين قبر در آن وجود دارد، گواه اين مهم است.
با اين‌حال، احتمال دارد در گذشته، كاربري‌هاي ديگري هم داشته‌است، اما اينكه مسجد باشد، موردتأييد نيست و يك دليل مؤثق در رد اين گمانه اين است كه مساجد هميشه داراي محراب بوده‌اند، حال آنكه در اين بناي تاريخي خبري از محراب نيست و طبق اسناد به‌جامانده از ابتدا با نيت مقبره‌شدن طراحي و ساخته شده است.
اين بناي تاريخي از دو منظر مهم است؛ يكي اينكه از نوادر آثار بازمانده از دوره تيموري است و نكته ديگر اينكه برخي آثار ارزشمند مانند سنگ‌مقبره‌هاي شاهزادگان، علما و بزرگاني كه در دوره‌ها و اعصار مختلف در حرم‌مطهر مدفون بوده‌اند، همراه با كتيبه‌هايي كه در نقاط مختلف حرم‌رضوي وجود داشته‌اند، در مخزن فرهنگي آستان‌قدس نگهداري مي‌شده كه فرصت به‌نمايش‌گذاشتن آن‌ها تاكنون فراهم نشده بود و حالا قرار است از فرصت بازگشايي آرامگاه اميرملك‌شاه استفاده شود و اين آثار در فضاي آرامگاه براي بازديد عموم، اهل فن و گروه‌هاي پژوهشي و دانشجويي به نمايش درآيد.
22بهمن، افتتاح هجدهمين موزه حرم
با تصويب اين طرح، مقرر شده است بناي مقبره اميرملك‌شاه به‌عنوان موزه آرايه‌هاي معماري حرم‌رضوي با كاربري جديد تا پايان سال آماده بازديد علاقه‌مندان شود.
يكي از مزيت‌هايي كه اين موزه در آينده خواهد داشت، اين است كه در دالان فرهنگي و تاريخي قرار گرفته است. اين مسير از حرم مطهر، مقبره اميرملك‌شاه و حمام مهدي قلي‌بيك شروع مي‌شود و در ادامه به بازار فرش و كوچه تاريخي سرشور مي‌رسد و در نهايت به بيت والد مكرم رهبر معظم انقلاب مي‌رسد كه به‌عنوان خانه‌موزه آماده خواهد شد.
اين مسير كه مبدأش حرم‌رضوي و مقصدش منزل آيت ا... سيد جواد خامنه‌اي است، مي‌تواند پيشينه فرهنگي، تاريخي و هويتي شهر مشهد را در دوره‌هاي مختلف به زائران و علاقه‌مندان معرفي كند.
به‌اين‌ترتيب، اين موزه هجدهمين موزه آستان‌قدس‌رضوي به‌نام «آرايه‌هاي معماري حرم‌رضوي» است كه تا دهه فجر پيروزي انقلاب اسلامي و نهايت پايان سال به بهره‌برداري مي‌رسد. اين درحالي است كه اكنون در آرامگاه باز و مراحل آماده‌سازي آن درحال انجام است.