امیرکبیر و ایران

ایران به عنوان یکی از دیرینه سال ترین کشورهای دنیا واجد تاریخی دور و دراز و سرشار از فراز و نشیب بوده است. در درازنای این تاریخ کهن، در ایران زمین بسیار افراد بوده اند که بالیده و پروریده و نام آور عرصه هایی گوناگون چون دین، دانش، سیاست، رزم و... شده اند. از جمله این نامداران می توان به میرزاتقی خان امیرکبیر، رجل سیاسی برجسته روزگار قاجار، اشاره کرد.آنچه روشن است وی را در زمره نخستین افرادی باید برشمرد که در پی اوضاع اسفناک ایران مقارن عهد قاجار، ضرورت ایجاد دگرگونی های بنیادی را دریافت و با ندایی رسا فریاد تغییر سر داد. نوآوری های امیرکبیر در راه نشر فرهنگ، هنر و صنعت، پاسداری هوشمندانه او از هویت ملی و استقلال سیاسی ایران و مبارزه بی وقفه وی با فساد به ویژه در حوزه اخلاق مدنی و پاره ای موارد دیگر موجب شد نه تنها نامی نیک از خود برای همیشه تاریخ به یادگار نهد، بلکه بسیاری از کاوشگران تاریخ را نیز بدان واداشت که زندگی، اندیشه و آرمان او را موضوع اصلی پژوهش های خویش قرار دهند. یکی از مشهورترین کتاب ها درباره او کتاب «امیرکبیر و ایران» اثر فریدون آدمیت است که بیشتر تاریخ نگاران به رغم برخی انتقادها که بر آن روا می دارند، آن را ارزنده ترین کار تاریخی می دانند که تا به امروز درباره این شخصیت برجسته نگاشته شده است. فریدون آدمیت که به سال ۱۲۹۹ هـ . ش دیده به جهان برگشود و در سال ۱۳۸۷هـ .ش چشم از دنیا فرو بست، از جمله تاریخ نگارانی است که بیشتر پژوهش هایش به روزگار قاجار و عصر مشروطه مرتبط است. او در سال های ۱۳۲۴ ـ ۱۳۲۳ کتاب امیرکبیر و ایران را منتشر کرد که نخستین کتاب تالیفی وی بود. شگفت آنجاست که او به رغم نگارش تالیفات بسیار در سال های آتی عمر، همچون کتاب های فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت ایران و...، اشتهارش را بیش از همه مرهون و مدیون کتاب امیرکبیر و ایران است. در اهمیت این کتاب، همان بس که با گذشت نزدیک به هفت دهه از زمان انتشار آن همچنان مورد وثوق تاریخ پژوهان است و هر پژوهشگری که سودای پرداختن به موضوع امیرکبیر در سر بپروراند خود را ناگزیر از مراجعه به کتاب آدمیت خواهد دید. کتاب امیرکبیر و ایران، به جز قسمت پایانی که مشتمل بر ارجاعات، یادداشت های حاشیه ای، ضمایم، فهرست ها و کتاب نامه است، ده بخش از ادوار مختلف زندگی اورا شامل می شود.