برپایی دوره آموزشی «سکه‌های ایران پس از اسلام» در موزه رضوی
به گزارش گنجینه رضوی، دومین جلسه این دوره آموزشی با حضور مهدی قیصری‌نیک، معاون موزهها و گنجینه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی و جمعی از کارشناسان این آستان مقدس با تدریس محمدامین سعادت مهر، دکترای باستان‌شناسی، چهارشنبه، 14 آذرماه 1403 در نگارخانه موزه رضوی برگزار شد.
در این جلسه، سعادت مهر اظهار کرد: سکه‌ها می‌توانند نکات مبهم تاریخی را روشن کنند، در واقع سکه‌شناسی در کنار متون تاریخی می‌تواند مورد استفاده محققان قرار گیرد.
وی افزود: حتی سکه‌ها می‌تواند داده‌های اصلی ما در مطالعات تاریخی محسوب شوند، چراکه بسیاری از کتاب‌ها در تخریب کتابخانه‌ها در جنگ‌ها همچون حمله مغول، در طول تاریخ از بین رفته است.
این پژوهشگر در ادامه به بررسی ضرب سکه در خلافت شرقی با محوریت سکه‌های دوران خلافت امویان و عباسیان پرداخت.
وی با محوریت مسئله تغییر سکه و روایت‌های تاریخی گفت: اولین تلاش‌ها برای تغییر سکه‌ها در دهه 70 هجری انجام شده است. دراین‌میان، نخستین دینار طلای اسلامی در سال 77 هجری و نخستین درهم نقره اسلامی در سال 78 هجری، ضرب شده است.
در ادامه، سعادت مهر درباره سکه‌های اموی نکاتی همچون دینارهای طلا بجز مواردی فاقد نام ضرابخانه بودند، درهم‌های نقره با نام ضرابخانه بودند، ایجاد واحدهای پولی برای دینار طلا شامل نصف و ثلث و ایجاد سکه مسی خاص به نام «ستین» یا یک شصتم درهم، را مطرح کرد.
همچنین وی با بیان کلیاتی درباره سکه‌های خلافت عباسی، گفت: این سکه‌ها بر پایه و ساختار سکه‌های خلافت اموی بودند. دراین‌میان، عبارت «محمد رسول الله» به جای آیات سوره توحید بر روی این سکه‌ها جایگزین شده است.
مدرس این دوره آموزشی به معرفی سکه‌های ولیعهدی امام رضا(ع) نیز پرداخت و افزود: این سکه‌ها در سال‌های بین 201 و 205 هجری در ضرابخانه‌های شهرهایی همچون مرو، سمرقند، نیشابور، محمدیه و...، ضرب شده است.
وی با معرفی نمونه سکه ولیعهدی امام رضا(ع) تصریح کرد: اعتماد السلطنه از دولتمردان و مجموعه‌داران دوره قاجار، اولین فردی بوده که به شناسایی سکه‌های ولیعهدی امام رضا(ع) پرداخته و حتی تحقیقات خود را به علمای آن دوره نشان داده و تأیید آنان را گرفته است.
سعادت مهر در این جلسه نکاتی نیز با محوریت سکه‌های اسپهبدان طبرستان، امرای عرب طبرستان، سیستانی شرقی(عرب سیستانی) و عرب بخارایی بیان کرد و با نمایش تصویرهای منتخبی از سکه‌های تاریخی به تغییر و تحولات نقوش، اندازه و ...، آن‌ها پرداخت.
گفتنی است، این دوره آموزشی از دوشنبه، 12 آذرماه 1403 آغاز شده و در پنج جلسه تا 26 آذرماه، هر دوشنبه و چهارشنبه، از ساعت 8:30 در محل نگارخانه موزه حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود. در این دوره در مجموع، مطالبی با محوریت «نخستین سکه‌های جهان اسلام(سکه‌های عرب ساسانی و سایر سکه‌های مشابه آن)»، «ضرب سکه در خلافت شرقی(مروری بر سکه‌های دوران خلافت امویان و عباسیان)»، «پس از دو قرن سکوت(سکه‌های سلسله‌های ایرانی)»، «عصر سلسله‌های متقارن(سکه‌های سلسله‌های ایرانی، بخش دوم)» و «یک پارچه‌شدن ایران شهر(سکه‌های دوران سلجوقی و حکومت‌های وابسته به آن)»، ارائه می‌شود.