تبدیل مقبره امیرملکشاه به موزه «آرایه‌های معماری حرم رضوی»، اقدامی ارزشمند است
به گزارش گنجینه رضوی، یاسر حمزوی ضمن بازدید از بنای مقبره امیرملکشاه و دیدار با مهدی قیصری‌نیک، معاون موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، درباره هنر و معماری این بنا به خبرنگار ما اظهار کرد: این بنا از نظر آرایه‌های هنر کاشی‌کاری، یکی از بناهای خاص ایران به شمار می‌آید که در آن دو تکنیک ارزشمند بکار رفته است.
وی ادامه داد: در این مقبره از تکنیک معرق با ظرافت بالایی استفاده شده است. همچنین از کاشی‌های تک‌رنگ در داخل گنبدخانه آن استفاده شده که بر روی آن‌ها نقوش و کتیبه به‌صورت طلاچسبان بوده است. البته امروزه شواهد بسیار کمی از ورق طلای آن باقی مانده است.
حمزوی با تأکید بر اینکه تکنیک طلاچسبان نیز تکنیک بسیار ارزشمندی است، گفت: تنها یک نمونه مشابه از این تکنیک در بنایی متعلق به سده نهم هجری در اصفهان وجود دارد که در آن نیز حجم کار بسیار کمتر از بنای مقبره امیرملکشاه در مشهد است.
وی افزود: همچنین تکنیک لایه چینی و طلا چسبان متعلق به دوره تیموری فقط در دو بنای «مدرسه دو در» و «مقبره امیرملکشاه» در مشهد بکار رفته است. البته آثار این تکنیک در مدرسه دو در، فقط در سقف گنبد آن باقی مانده و بقیه آثار تخریب شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز بیان کرد: آثار این تکنیک در مقبره امیرملکشاه، در سقف گنبد و همچنین در بخش‌های پایین‌تر بنا قابل مشاهده است. بنابراین می‌توان گفت این بنای تاریخی از قدیمی‌ترین بناهایی است که در آن، تکنیک لایه چینی و طلا کاری بکار رفته است. البته از این تکنیک بعدها در دوره صفوی، در بناها بسیار استفاده شده است.
وی با تأکید بر اینکه استفاده از تکنیک خاص کاشی و طلاکاری به همراه لایه چینی و طلاکاری در یک بنا، در ایران منحصربه‌فرد است، گفت: به‌این‌ترتیب، انتخاب چنین بنای تاریخی به‌عنوان موزه آرایه‌های معماری حرم مطهر رضوی که تکنیک‌ها و آرایه‌های معماری آن خاص است، انتخاب بسیار خوبی است.
راه‌اندازی اولین موزه آرایه‌های معماری کشور
مدیرگروه آرایه‌های معماری ایران در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور، افزود: مایه خرسندی است که مجموعه‌ای برگزیده از آثار مرتبط با معماری حرم مطهر نیز در این موزه به نمایش گذاشته خواهد شد.
حمزوی تصریح کرد: دراین‌میان، این موزه، اولین موزه آرایه‌های معماری کشور نیز به شمار می‌آید که این امر بر اهمیت این ابتکار و اقدام جذاب و ارزشمند آستان قدس رضوی می‌افزاید. بی‌تردید این موزه مخاطب خاص داخلی و خارجی خود را خواهد داشت.
وی درباره اهمیت وجود چنین موزه‌هایی در داخل و مجاور بارگاه ملکوتی رضوی نیز گفت: با بازدید زائران از این موزه‌ها، اقدامی فرهنگی تاریخی نیز به امر زیارت افزوده می‌شود. البته باید بتوانیم مفاهیم نهفته در این آثار را به بازدیدکنندگان به‌صورت بسیار شفاف منتقل کنیم.
دانشیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز ادامه داد: دراین‌راستا، می‌توان به‌صورت هدفمند با اجرای سناریویی جذاب، آثار و آرایه‌های معماری که در طول ادوار مختلف تاریخی به‌دلیل توسعه حرم مطهر رضوی جدا شده و در مخازن یا موزه نگهداری می‌شود، به مخاطبان ارائه کرد.
وی خاطرنشان کرد: این آثار مملو از مفاهیمی همچون نقوش، رنگ‌ها، کتیبه‌ها و... هستند که اگر بتوان تمامی این مفاهیم را به درستی در کنار یکدیگر به مخاطبان منتقل کرد، اقدامی مهم در حوزه تاریخ و فرهنگ کشور انجام می‌شود که علاوه بر دانشجویان و پژوهشگران، سایر بازدیدکنندگان نیز می‌توانند از آن استفاده کنند.
گفتنی است، مقبره امیرملکشاه یا «مسجد هفتاد و دو تن»، یکی از بناهای تاریخی بی‌بدیل در پیرامون حرم مطهر رضوی با قدمت بیش از 600 سال است که با تغییر کاربری در آینده نزدیک به‌عنوان موزه آرایه‌های معماری حرم مطهر و هجدهمین گنجینه از مجموعه موزه رضوی، افتتاح خواهد شد.